شمارش معکوس برای رسیدن به روز اول مدرسه
آماده‌سازی و برنامه‌ریزی، به علاوۀ مقدار زیادی مراقبت توأم با عشق، به آسان‌تر شدن انتقال فرزندتان از خانه به پیش‌دبستانی یا از پیش‌دبستان به دبستان و پذیرش مسئولیت‌های یک بچهٔ بزرگ‌تر بودن کمک می‌کند. در این مطلب با نکات مهمی برای آمادگی ورود به پیش‌دبستان و مدرسه آشنا شوید.
ماه‌ها و هفته‌های قبل از شروع مدرسه
از مدرسه دیدن کنید
شروع مدرسه صرفاً به معنای دیدن چهره‌ها و روتین‌های جدید نیست، بلکه به معنای گذراندن بخش عمدۀ روز در مکانی ناآشنا و احتمالاً ترسناک برای کودکان است. با بازدید از مدرسه قبل از شروع سال تحصیلی این انتقال را آسان کنید. برای این کار پیشنهادهای زیر را مرور کنید:
- اگر خانه‌تان را عوض کرده‌اید یا فرزندتان به دلیل دیگری تغییر مدرسه می‌دهد، اکنون با بازدید از مدرسۀ جدیدش، این انتقال را آسان کنید.
- اگر مدرسه در تابستان نیز باز است، وقتی بچه‌ها در مدرسه هستند به آنجا بروید.
- مدتی را در زمین بازی و حیاط مدرسه بچرخید تا فرزندتان بتواند در آن احساس راحتی کند.
- اگر ساختمان مدرسه باز است، می‌توانید توی کلاس‌های درس را ببینید.
- به کتابخانه و سالن ورزش سری بزنید.
- فراموش نکنید که به محل دستشویی‌ها نیز اشاره کنید و شاید حتی به شکل آزمایشی از آنها استفاده کنید.
- اگر می‌دانید فرزندتان در کدام کلاس درس خواهد بود، قبلش به آنجا بروید و آن را به او نشان دهید.
- اگر دیوارهای کلاس خالی هستند و صندلی‌ها روی میزها چیده شده‌اند، حتماً توضیح دهید که در روز اول مدرسه دیوارها با تصاویر رنگارنگ و مواد آموزشی تزئین می‌شود و صندلی‌ها پشت میزها چیده خواهد شد.
- اگر هیچ‌کدام از این کارها برایتان امکان ندارد، حتماً روز ثبت‌نام فرزندتان او را با خود به مدرسه ببرید و کمی با هم به همه چیز نگاه کنید.
با هم کتاب‌های مربوط به مدرسه را بخوانید
یک راه خوب برای کاهش دلهرۀ مدرسۀ تازه، خواندن کتابی در مورد رفتن به مدرسه است. این نوع کتاب‌ها نه تنها نشان می‌دهند که چگونه دیگر بچه‌ها بر نگرانی‌های خود در مورد مدرسه غلبه کرده‌اند، بلکه به فرزندتان فرصتی می‌دهند تا دربارۀ ترس‌های خود صحبت کند.
در این مرحله، در مورد مدرسه به شکلی کلی صحبت کنید؛ نباید فرزندتان را با جزئیات زیادی که ممکن است او را نگران‌تر کند، بترسانید. به او اجازه دهید سرعت و صورت جلسه‌ٔ بحث در مورد مدرسه را تعیین کند، به سؤالاتش پاسخ دهید اما اطلاعات زیادی را که نمی‌خواهد یا آمادهٔ دریافتشان نیست به او ندهید.
یک موجودی لباس تهیه کنید
قبل از روزهای نهایی، آماده کردن وسایل سال تحصیلی جدید، کمد لباس فرزندتان را بررسی کنید تا ببینید چه چیزی هنوز اندازه است، چه چیزی برای مدرسه مناسب است و به کدام لباس‌های پاییزی جدید نیاز دارد.
وقتی فهرست دقیقی تهیه کردید، او را به خرید ببرید تا بتواند یک یا دو لباس یا فرم خاص، چند کلاه یا جوراب جدید و البته چند کفش معمولی یا کفش ورزشی جدید برای مدرسه انتخاب کند.
سازماندهی و مرتب کنید
کمد لباس و کشوهای کودکتان را تمیز و مرتب کنید تا همۀ گزینه‌های مناسب برای مدرسه دم دستش باشد. حتی اگر هنوز نمی‌تواند لباس‌های خودش را بپوشد، او را تشویق کنید تا در انتخاب لباسی که برای مدرسه می‌پوشد مشارکت کند.
برای این کار از او بخواهید در مرتب کردن کشوها و کمدش به شما کمک کند. مطمئن شوید که می‌داند کدام لباس‌ها مناسب مدرسه یا فرم و مانتو و شلوار مدرسه‌اش کدام است؛ در این صورت می‌تواند لباسش را در روزهای مدرسه انتخاب کند.
دفتر و مداد و لوازم مدرسه بخرید
اکنون زمان پر کردن جای خالی وسایل مدرسه است، از جمله یک کوله‌پشتی، ظرف غذا و سایر وسایل مختلف مدرسه. فقط قبل از خرج کردن همۀ پولتان، گزینه‌های ارزان‌تر و گران‌تر را بررسی و سبک و سنگین کنید. مثلاً، باید مطمئن شوید که قفل ظرف غذایش برای او به راحتی باز می‌شود و زیپ کوله‌پشتی موقع بستن گیر نمی‌کند. البته، به فرزند خود اجازه دهید چند مداد، دفتر و لوازم هنری را انتخاب کند تا حال و هوای رفتن به مدرسه را پیدا کند.
در مورد انتظاراتش حرف بزنید
احتمالاً قبلاً در مورد تمام کارهای سرگرم‌کننده‌ای که فرزندتان در مدرسه انجام می‌دهد صحبت کرده‌اید و حتی ممکن است از مدرسه دیدن کرده باشید. اکنون زمان آن فرا رسیده است که تا حد امکان روتین کلاس را با جزئیات آن مرور کنید.
به شکل کلی برنامۀ روزانه را توضیح دهید و با او در مورد چیزهای جدید و چیزهایی که از دوران پیش‌دبستانی با آنها آشناست مانند زمان استراحت، نقاشی و زمان خواندن و نوشتن صحبت کنید.
برنامۀ زمانی سال تحصیلی را کم‌کم شروع کنید
اگر فرزند شما هرگز مجبور نبوده است که اول صبح جایی باشد، برای سازگاری با برنامهٔ جدید خود به کمک نیاز دارد. اگرچه مهرماه هنوز تا دیروقت هوا روشن است، اما رعایت کردن قوانین سال تحصیلی را از چند ماه قبل شروع کنید:
- شام در ساعت 6 بعدازظهر
- حمام یا شستن دست و پاها در ساعت 7 عصر
- زمان مطالعه یا خواندن داستان در ساعت 8 شب
- و سپس خاموشی رأس سعات 8:30
اگر در تابستان امسال کودکتان هر شب تا غروب دوچرخه‌سواری کرده است، برنامۀ او را به تدریج تغییر دهید و هر فعالیت، یعنی شام، حمام و زمان خوابش را هر روز 20 یا 30 دقیقه زودتر انجام دهید تا کم‌کم به روال جدید شب‌هایش عادت کند.
روتین صبحگاهی را شروع کنید
وقتی اولین روز مدرسه فرا می‌رسد، اگر تمام اعضای خانواده برنامۀ صبحگاهی را بدانند، همه چیز آسان‌تر خواهد بود. به همراه فرزندتان فهرستی از کارهایی که باید به موقع انجام دهد تا بتواند به سرویس مدرسه یا به اولین زنگ مدرسه برسد، تهیه کنید:
- مسواک زدن
- شستن صورت
- لباس پوشیدن
- خوردن صبحانه
- پوشیدن کفش
- برداشتن کوله‌پشتی
اگر هنوز خواندن بلد نیست، یک فهرست تصویری رنگارنگ ایجاد کنید که روتین صبحگاهی را به تصویر می‌کشد. تصاویر را با هم نقاشی کنید یا عکس‌هایی از آن فعالیت‌ها را از مجله‌ها ببرید یا فرزندتان می‌تواند تصاویری برای آن لیست بکشد و آن را در اتاقش قرار دهید تا بتواند هر روز صبح به آن رجوع کند.
قوانینی در مورد تکالیف وضع کنید
روزهای بی‌خیالی تابستان به پایان می‌رسد و بچۀ دبستانی شما باید بداند که از او انتظار دارید تکالیفش را هر روز انجام دهد. در مورد زمان انجام آنها مثلاً قبل از بازی با دوستانش در بعدازظهر، یا در حین آماده کردن شام و سر میز آشپزخانه صحبت کنید.
همچنین می‌توانید یک کلاسور برای تکالیف بخرید تا دنبال کردن کاغذهایش و همچنین یادداشت‌هایی که معلم در طول سال تحصیلی به خانه می‌فرستد ساده‌تر باشد.
با هم مسیر خانه تا مدرسه را بشناسید
مسیری را که فرزندتان به سمت مدرسه طی می‌کند، به صورت پیاده یا با ماشین تمرین کنید؛ اگر هم سوار سرویس مدرسه می‌شود، مسیر را با اتوبوس بروید و بیایید. به فرزند خود نشان دهید که چگونه وارد مدرسه شود اگر خودتان همراه او نمی‌روید و دقیقاً چگونه کلاس درس خود را پیدا کند. همچنین یادآوری کنید که افرادی در هر مرحله به او کمک خواهند کرد.
شب قبل از مدرسه
خداحافظی را تمرین کنید
با فرزند خود در مورد آنچه که هر دویتان در زمان خداحافظی می‌گویید و انجام می‌دهید، صحبت کنید. از هر کلمۀ رمز یا عمل خاصی که دارید هم می‌توانید استفاده کنید، روی تعداد بوسه‌ها و آغوش‌های مورد نیاز توافق کنید و حتی تصمیم بگیرید که بگویید: «بعداً می‌بینمت» یا «الان باید برم» یا هر جمله یا کد دو یا سه‌نفرهٔ دیگری!
برای برخی از کلاس اولی‌ها، داشتن یک والد در آن نزدیکی احساس امنیت لازم برای پذیرش و مشارکت در مدرسه را فراهم می‌کند. اما برای دیگران، حضور طولانی مامان یا بابا فقط ناراحتی اجتناب‌ناپذیر خداحافظی را به تعویق می‌اندازد و می‌تواند پیامی نامطلوب به کودک بدهد، یعنی این‌که بودن در مدرسه بدون ما ترسناک است و ما مطمئن نیستیم که تو بتوانی آن را تحمل کنی. داشتن برنامه‌ای برای این جدایی مهم به‌هیچ‌وجه تضمین‌کنندۀ یک خداحافظی شادمانه نیست، اما ممکن است به آسان‌تر شدن آن برای هر دوی شما کمک کند.
لباس‌های روز اول را انتخاب کنید
لباسی را که انتخاب می‌کند آماده و سعی کنید در فرایند انتخابش دخالت نکنید. این لباس احتمالاً باید مناسب هوای خنک و گرم باشد، زیرا آب و هوای مهرماه قابل اعتماد نیست. در واقع، عادت دادن کودک به این‌که لباسش را از شب قبل انتخاب و آماده کند باعث می‌شود نیاز به تصمیم‌گیری و اضطراب زیادی از آن صبح‌های شلوغ و پرشتاب شما و فرزندتان حذف شود. به این ترتیب، اگر شلوار جین محبوب او تمیز نباشد، به جای 7 صبح، ساعت 7 بعدازظهر روز قبل می‌فهمید.
کوله‌پشتی را از قبل ببندید
همراه با فرزندتان، تا آنجا که ممکن است وسایل لازم را توی کوله بگذارید تا شلوغی کارهای صبحگاهی کاهش یابد. اگر ناهار می‌برد، همین الان آن را آماده کنید و در یخچال بگذارید. به عنوان نوعی انرژی‌زا، یک شیء خاص، مثلاً یک عکس خانوادگی یا اگر خواندن برخی جمله‌ها مثل: «دوستت دارم» را بلد است، یک یادداشت مهرآمیز را که به فرزندتان نشان می‌دهد الان دارید به او فکر می‌کنید، پنهانی در کوله‌پشتی‌اش قرار دهید.
همچنین می‌توانید یک خوراکی خاص را در آن بگذارید. ایرادی ندارد اگر این خوراکی در بالای لیست غذاهای سالم نباشد؛ اگر روزی برای ساده‌گیری نسبت به قوانین وجود داشته باشد، همین روز اول مدرسه است.
در مورد کوله‌پشتی مدرسه بیشتر بدانید.
هدیه بدهید
به کودک خود نشانه‌ای بدهید که نمادی از ویژه بودن شروع مدرسه باشد. این نماد می‌تواند یک کتاب جدید با تاریخ و نام مدرسه و کلاس او باشد، یک گردنبند قاب‌عکسی بدلی با عکس‌های خانوادگی توی آن، یا حتی چیزی کاربردی مثل یک ساعت رومیزی که کمکش می‌کند با برنامۀ زمانی جدید خود سازگار شود.
اولین روز مدرسه
روز اول مدرسه مرخصی بگیرید
اگر می‌توانید روز اول را از کار خود مرخصی بگیرید یا ترتیبی بدهید که دیرتر به سر کار بروید و زودتر برگردید. به این ترتیب، هنگام بردن کودکتان به مدرسه می‌توانید کمی وقت اضافی به او اختصاص دهید یا در یک ایستگاه اتوبوس بدرقۀ مفصلی از او به عمل بیاورید.
هنگام خروج او از مدرسه هم آنجا باشید، حتی اگر قرار است به طور معمول در روزهای دیگر بعد از مدرسه با یک همراه دیگر به خانه برود و شاید حتی برای بزرگداشت این روز برایش یک نوشیدنی سالم بگیرید. اگر مشغله و شتاب قبل و بعد از رفتن به سر کار را نداشته باشید، کمک به فرزندتان آسان‌تر می‌شود و او این پیام را دریافت می‌کند که این روز واقعاً روز خاصی است.
با هم صبحانه بخورید
صبح این روز مهم زود بیدار شوید و یک صبحانۀ خاص با نانی برش‌خورده به شکل دفتر یا کولهٔ مدرسه درست کنید، یا اصلاً صبحانۀ محبوب کودکتان را فراهم کنید. همچنین صبحانه را با تمام اعضای خانواده بخورید تا بتوانید در مورد این روز هیجان‌انگیز صحبت کنید.
اهمیت صبحانه خوردن روزهای مدرسه را بدانید.
از روز اول مدرسه عکس بگیرید
فراموش نکنید که برای ثبت این نقطه‌عطف مهم، از فرزندتان با لباس روز اول یا فرم مدرسه و کوله‌پشتی عکس بگیرید. البته فکر کنیم همهٔ والدین این کار را خودبه‌خود انجام دهند!
زمانی را برای گریه کردن در نظر بگیرید
پس از این‌که فرزندتان وارد کلاس درس یا اتوبوس شد و تنها پس از آن، می‌توانید اجازه دهید آن اشک‌های تلخ و شیرین جاری شود. شما اکنون والد یک بچۀ دبستانی هستید و طبیعی است که احساسات متناقضی داشته باشید. فقط جلوی فرزندتان گریه نکنید. به هر حال، بچه بودن بدون نگرانی در مورد والدین، خودش به اندازۀ کافی سخت است.
