پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی در کودکان
پیچک سمی؛ Poison ivy، بلوط سمی؛ Poison oak، و سماق سمی؛ Poison sumac، در کودکان یک واکنش یا تحریک پوستی ناشی از این گیاهان است که حاوی یک روغن قوی و تحریک‌کننده به نام اوروشیول هستند. این گیاهان است در برخی شهرها یا جاهایی که شما در آنجا ساکن هستید یا به آنجا سفر می‌کنید ممکن است وجود داشته باشد. در این مطلب می‌توانید با عوارض ناشی از تماس با پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی در کودکان آشنا شوید.
پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی
اگر کودکتان تکه‌های متورم قرمزی روی پوست صورت، دست‌ها یا پاهایش دارد، این احتمال وجود دارد که پیچک سمی، بلوط سمی یا سماق سمی داشته باشد، به ویژه اگر او را به منطقه‌ای برده‌اید که در آنجا یکی از این گیاهان وجود داشته باشد.
راشی که به نام درماتیت تماسی شناخته می‌شود، گاهی اوقات در ابتدا به شکل رگه‌ها یا خطوطی در جایی که پوست با گیاه سمی تماس داشته است ظاهر می‌شود. راش معمولاً ۱۲ تا ۴۸ ساعت پس از تماس ظاهر می‌شود، هرچند ظاهر شدن آن ممکن است تا یک هفته طول بکشد. در عرض چند روز راش‌ها تاول می‌زنند و بعد پوسته‌پوسته می‌شوند.
اما کودک شما چگونه دچار راش پیچک سمی می‌شود؟ کودک شما یا روغن گیاه را لمس کرده یا چیزی که روغن روی آن بوده است. برای مثال یک توپ، یک ابزار باغبانی یا حیوان خانگی‌ای که با این گیاهان تماس پیدا کرده است. راش ناشی از این گیاهان خطرناک نیست، اما خارش زیادی دارد و از آنجا که راش می‌تواند عفونی شود، مهم است که مراقب آن باشید.
در مورد مسری بودن این راش‌ها باید گفت که کودک می‌تواند راش را فقط از دست زدن به چیزی که روغن روی آن بوده بگیرد و مایع موجود در تاول‌ها حاوی اوروشیول نیست، بنابراین بثورات نمی‌تواند با خاراندن یا باز کردن تاول‌ها به شخص یا کودک دیگری سرایت کند.
همچنین اگر چند روز پس از ظاهر شدن اولین راش، متوجه راش جدیدی روی پوست کودکتان شدید، به معنای آن نیست که راش پخش شده است. علتش این است که ظاهر شدن تحریک و راش در قسمت‌های خاصی از بدن می‌تواند زمان بیشتری ببرد، چون در قسمت‌هایی از بدن که پوست ضخیم‌تری دارند جذب اوروشیول بیشتر طول می‌کشد. با این حال اگر کودکتان همچنان در معرض روغن اوروشیول است که می‌تواند در زیر ناخن‌ها، روی لباس‌ها یا پشم حیوانات خانگی وجود داشته باشد می‌تواند راش‌های جدید بزند.
همچنین گاهی ممکن است کودک اوروشیول را از هوا تنفس کند. اگر گیاهان حاوی روغن اوروشیول بسوزند، این احتمال وجود دارد که دود آنها حاوی مادهٔ محرک باشد. در این مورد، دود سمی مجرای هوا و ریه‌ها را تحریک می‌کند، اما تأثیری روی پوست نمی‌گذارد. هرچند این بسیار نامحتمل است که کودکتان به طور تصادفی هوایی را تنفس می‌کند که حاوی اوروشیول است، اما اگر فکر می‌کنید که این اتفاق افتاده، لازم است او را نزد پزشک ببرید و اگر در جایی پیچک، بلوط و سماق سمی پیدا کردید، هرگز آن را نسوزانید.
دلیل ایجاد راش ناشی از این گیاهان
این گیاهان حاوی یک روغن قوی و تحریک‌کننده به نام اوروشیول هستند. حدود ۸۵ درصد از مردم به اوروشیول حساسیت دارند و اگرچه هیچ‌کس با این آلرژی به دنیا نمی‌آید، اما قرار گرفتن در معرض این گیاه باعث بروز حساسیت به آن می‌شود. به عبارت دیگر، بدن شما تنها پس از قرارگیری مکرر در معرض محرک واکنش نشان می‌دهد. بنابراین، ممکن است کودک چندین بار با گیاه تماس پیدا کند بدون اینکه مشکلی ایجاد شود اما دفعه‌ٔ بعدی که گیاه به بدنش خورد راش بزند.
این روغن در شیرهٔ برگ‌ها، ساقه و ریشه‌ٔ گیاه وجود دارد و تنها یک میلیاردم گرم از اوروشیول برای ایجاد واکنش آلرژیک کافی است. اغلب موارد راش در بهار و تابستان بروز می‌کند که مقدار شیرهٔ گیاه زیاد است و گیاهان به راحتی زخم می‌شوند، اما ابتلا به راش پیچک سمی، بلوط سمی یا سماق سمی در هر زمانی از سال ممکن است.
درمان راش ناشی از این گیاهان
راش گیاه سمی هیچ درمان خاصی ندارد، فقط باید بگذارید دوره‌اش را که ۱۴ تا ۲۰ روز طول می‌کشد طی کند. اما در این فاصله می‌توانید برخی از روش‌های زیر را برای کمک به تخفیف خارش و پیشگیری از عفونت است امتحان کنید:
- پوست کودک خود را با کمپرس‌های سرد یا حمام در وان حاوی کمی جوش‌شیرین، نمک اپسوم یا بلغور جو دوسر تسکین دهید.
- ناحیهٔ آسیب‌دیدهٔ پوست را به آرامی با یک قالب کوچک یخ به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه و چندین بار در روز بمالید.
- گوش پاک‌کن خیس‌خورده در لوسیون کالامین یا خمیر تهیه‌شده از جوش‌شیرین و آب را سه یا چهار بار در روز به پوست کودک بزنید.
- از هیچ نوع لوسیون، کرم یا اسپری که حاوی آنتی‌هیستامین است استفاده نکنید، زیرا آنتی‌هیستامین‌‌ها می‌توانند واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند.
اگر فکر می‌کنید که کودکتان در معرض گیاه قرار گرفته یا با پیچک، بلوط یا سماق سمی تماس پیدا کرده، اما هنوز راش نزده است، بلافاصله آن ناحیه را زیر شیر آب سرد و با مقدار زیادی آب آبکشی کنید. اگر از آب کم و یا مقدار اندکی صابون و آب استفاده کنید، ممکن است روغن را روی پوست پخش کنید. بنابراین، برای پاک کردن روغن، در آبکشی کامل پوست کودک دقت کنید.
هرچه زودتر هم این کار را انجام دهید بهتر است، یعنی طی پنج دقیقه پس از تماس بهترین حالت است، اما در عرض ۳۰ دقیقه پس از آن نیز کمک خواهد کرد. پس از آن بدن کودک را با آب و صابون حمام دهید. لباس‌های فرزندتان یا اسباب‌بازی‌های کودک و حتی حیوان خانگی‌تان را هم که در معرض روغن گیاه قرار گرفته‌اند بخ خوبی بشویید. هنگام شست‌وشوی آنها دستکش لاستیکی بپوشید و سپس دستکش‌ها را دور بیندازید.
زمان مراجعه به پزشک
فکر خوبی است که در مورد هر راشی با پزشک کودک خود صحبت کنید، به ویژه اگر مطمئن نیستید که چه چیزی آن را ایجاد کرده است و اگر می‌دانید علت راش‌ها پیچک، بلوط یا سماق سمی است ولی هنوز به پزشک مراجعه نکرده‌اید، در صورت مشاهدهٔ موارد زیر حتماً با پزشک تماس بگیرید:
- راش شدید است یا عفونی به نظر می‌رسد.
- در آن چرک یا قرمزی رو به افزایشی می‌بینید.
- راش روی صورت یا اندام تناسلی کودک است.
- کودکتان تب دارد.
- راش بیش از دو هفته باقی ماند.
اگر راش کودکتان شدید باشد، پزشک ممکن است یک آنتی‌هیستامین خوراکی یا یک استروئید خوراکی را برای توقف التهاب و کمک به کاهش خارش تجویز کند.
جلوگیری از بروز راش ناشی از این گیاهان
تنها راه جلوگیری این است که از تماس با این گیاهان و شیرهٔ آنها جلوگیری شود اما این کار می‌تواند سخت باشد، زیرا این گیاهان همیشه به راحتی قابل تشخیص نیستند.
یک روش این است که تصویر این گیاهان را در اینترنت به کودکتان نشان بدهید و بگویید که به آنها دست نزند. پیچک سمی و بلوط سمی معمولاً برگ‌های سه‌شاخه دارند اما برگ پیچک سمی می‌تواند تا ۹ شاخه داشته باشد و برگ بلوط سمی می‌تواند تا پنج شاخه داشته باشد یا سماق سمی معمولاً برگ‌های هفت تا ۱۳ شاخه دارد.
این گیاهان می‌توانند به شکل بوته یا بالارونده باشند و در جنگل، در نزدیکی آب و حتی در حیاط خانه رشد کنند. گاهی اوقات آنها به دور گیاهان دیگر می‌پیچند و این دیدن آنها را حتی دشوارتر می‌کند.
اگر هنگام سفرهای مختلف قرار است با کودکتان در یک منطقهٔ جنگلی به گردش بروید یا در نزدیکی بوته‌ها یا درختچه‌ها بازی کنید، به او شلوار بلند، جوراب و پیراهن آستین بلند بپوشانید. از پزشکتان در مورد استفاده از یک پماد مانع برای محافظت از پوست کودک در مقابل تماس با روغن گیاه سؤال کنید. این پماد را شبیه به کرم ضدآفتاب روی پوست می‌مالند. با این حال، پماد می‌تواند پاک شود، بنابراین فرض را بر این نگذارید که اعمال پماد محافظت قطعی و کاملی فراهم می‌کند.
همیشه بلافاصله پس از برگشتن از ناحیه‌ای که ممکن است گیاهان سمی داشته باشد، لباس‌های کودک خود را عوض کنید و همیشه هم آنها را قبل از پوشاندن دوباره به او بشویید.
