نقش هورمون‌ها در تبدیل شدن شما به یک پدر یا مادر عاشق
آمدن از محیط دنج و جدای رحم به جهانی مملو از محرک‌های حسی و ارتباطات جدید برای کودک کوچک شما اتفاق بزرگی است. اما نوزادان با توانایی برانگیختن پاسخ‌ها و واکنش‌های عاطفی و فیزیکی در پدر و مادر خود به دنیا می‌آیند و پاسخ‌هایی که توسط هورمون‌ها در بدنتان ایجاد می‌شود، منجر به دلبستگی و مراقبت از او خواهد شد. در این مطلب می‌توانید بهتر با چگونگی تأثیر هورمون‌ها در کمک به شما برای ایفا کردن نقش خود به عنوان والدین آشنا شوید.
هورمون‌های مادرانه
سطح هورمون‌های پروستروژن و استروژن در خون شما که برای بارداری ضروری بود، پس از زایمان کاهش پیدا می‌کند و سطح اکسی‌توسین و پرولاکتین افزایش می‌یابد. این تغییر هورمونی به بدن شما خبر می‌دهد که نوزادتان نیازمند عشق، گرما، محبت و حتی شیر شماست. تأثیر این دو هورمون پس از زایمان در بدن شما به شکل زیر است:
اکسی‌توسین یا هورمون عشق: تماس پوست با پوست، ارتباط چشمی، در آغوش گرفتن، نوازش کردن و شیردهی به نوزاد، همگی ترشح اکسی‌توسین یا به اصطلاح هورمون عشق را در شما تحریک می‌کند. اکسی‌توسین به شما کمک می‌کند ارتباط و پیوند عاطفی عمیقی با نوزادتان ایجاد کنید. این هورمون همچنین می‌تواند به شما کمک کند روزهای سخت اولیه را تحمل کنید، یعنی همان زمانی که شیردهی شبانه‌روزی طاقت‌فرسا شده است و کمبود خواب کم‌کم تأثیر خود را نشان می‌دهد.
همچنین چند روز پس از زایمانتان شما ممکن است ناگهان احساس خستگی، ناراحتی و اندوه کنید. در این صورت، احتمالاً در حال تجربۀ یک عارضۀ رایج به نام گرفتگی خلق پس از زایمان هستید که تا حدی ناشی از افت شدید هورمون‌هایی است که بدن شما در بارداری نیاز داشت. هنگامی که بدنتان با این تغییرات فیزیکی تطبیق می‌یابد، آگاهی از مسئولیت‌های جدیدتان به عنوان یک مادر می‌تواند در همان زمان شما را تحت فشار قرار دهد و این از لحاظ احساسی می‌تواند سنگین باشد. اکسی‌توسین می‌تواند در طول این روزها به شما کمک کند و با اثرات شادی‌آور خود، اضطرابتان را کم کند.
پرولاکتین یا هورمون شیرساز: پرولاکتین، سینه‌های شما را درست پس از زایمانتان تحریک به تولید مادۀ مغذی آغوز و دو تا سه روز بعد به تولید شیر در مقادیر زیاد می‌کند. هر بار که نوزادتان شیر می‌خورد، غدۀ هیپوفیز در مغزتان پرولاکتین و اکسی‌توسین بیشتری تولید می‌کند. این دو هورمون به سینه‌های شما پیام می‌دهند به مقداری شیر بسازند که نوزادتان نیاز دارد. اکسی‌توسین و پرولاکتین حتی ممکن است غریزۀ مادری شما را تقویت و کمک کنند تا دشواری‌های مراقبت از نوزاد را راحت‌تر تحمل کنید.
اگر هم به دلایل مشخصی مثل دلایل پزشکی شیردهی نمی‌کنید، سطح هورمون پرولاکتین بدنتان به زودی به میزان قبل از بارداری بازمی‌گردد. اما یادتان نرود در طول وعده‌های تغذیه که با شیشه‌شیر یا فنجان و لیوان به نوزاد شیر می‌دهید، می‌توانید با در آغوش گرفتن نوزاد، ارتباط چشمی با او، ترانه خواندن یا صحبت کردن با او از مزایای افزایش اکسی‌توسین بهره ببرید.
هورمون‌های پدرانه
هورمون اکسی‌توسین در مردانی که تازه پدر شده‌اند افزایش پیدا می‌کند و هورمون تستوسترون آنها کاهش می‌یابد. در طول سه ماهۀ اول زندگی نوزادتان هرچه می‌توانید برای مراقبت از او وقت بیشتری بگذارید. نوازش و مراقبت از دختر یا پسر کوچکتان از همان روز اول به ایجاد یک ارتباط قوی و مفید بین شما کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد هرچه وقت و انرژی بیشتری را برای بخش عملی مراقبت نوزادتان، از عوض کردن پوشک و دادن شیر گرفته تا بیدار شدن در طول شب بگذارید، سریع‌تر با نوزادتان پیوند برقرار می‌کنید و احتمال بیشتری دارد که از پدر شدن بیشتر لذت ببرید. هورمون‌های پدرانه شامل موارد زیر است:
هورمون اکسی‌توسین، کورتیزول و پرولاکتین: این هورمون‌ها به هورمون‌های اعتماد، حساسیت و دلبستگی معروفند. طبق پژوهش‌ها، حتی فقط در آغوش گرفتن نوزاد اثرات هورمونی مهمی دارد. به عنوان مثال با ۱۵ دقیقه در آغوش گرفتن نوزاد، سطح هورمون اکسی‌توسین یا مرتبط با قدرت تحمل و اعتماد، هورمون کورتیزول یا حساسیت نسبت به نوزادان و هورمون پرولاکتین یا فرزندپروری و دلبستگی را بالا می‌برد. هرچه مردان در مراقبت کردن از دیگران تجربۀ بیشتری داشته باشند، این تغییرات هورمونی سریع‌تر و شدیدتر اتفاق می‌افتد، بنابراین اگر پس از تولد نوزادتان بیش از معمول، عاطفی و احساساتی شده‌اید، می‌توانید مطمئن باشید که این اتفاق کاملاً طبیعی است.
وقت گذاشتن هرچه بیشتر برای مراقبت عملی از کودکتان به شما شانس ایجاد پیوند عاطفی با نوزاد و کمک و حمایت از همسرتان را می‌دهد. تغییرات هورمونی در بدن شما، تطبیق با نقش جدیدتان به عنوان پدر و همراهی همسرتان را برای شما آسان‌تر می‌کند. همچنین پژوهش‌ها نشان می‌دهد بچه‌هایی که پدرانشان با آنها تعامل و ارتباط بیشتری داشتند، مشکلات رفتاری کمتری دارند و از توانایی‌های شناختی و سلامت روانی بهتری برخوردارند.
هورمون تستوسترون: پس از تولد فرزندتان، سطح تستوسترون بدن شما به شکل موقتی افت می‌کند. کاهش تستوسترون به علاوۀ سطوح بالاتر اکسی‌توسین در بدنتان، شما را به ایجاد پیوند عاطفی و دلبسته شدن پذیراتر، و به نیازهای نوزاد و همسرتان حساس‌تر می‌کند. این احساس یکی بودن با نوزاد و همسرتان می‌تواند کمک کند بهتر با تغییرات سه ماهۀ اول بعد از تواد نوزادتان کنار بیایید. به عنوان مثال، کمبود خواب و یک نوزاد گریان که از ویژگی‌های معمول سه ماهۀ اول والد بودن است، می‌تواند فشار بیشتری به شما بیاورد، به ویژه اگر شما سر کار می‌روید.
نداشتن احساس دلبستگی به نوزاد
سیل هورمون‌هایی که با تولد نوزاد در بدن جاری می‌شود، در همۀ والدین فوراً به جوشش عشق منجر نمی‌شود و علل زیادی در احساس شما به عنوان یک والد تأثیر می‌گذارد که می‌تواند شروع و ایجاد یک پیوند عاطفی بین شما و نوزادتان را بیشتر از آنچه تصور می‌کنید طولانی کند. برخی از این علل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شما ممکن است برای بهبود روحی از تجربۀ یک زایمان دشوار که برایتان ناراحتی، اضطراب و درد زیادی ایجاد کرده است به زمان نیاز داشته باشید.
- مسئولیت‌های جدید شاید شما را تحت فشار روانی قرار دهد. شما باید برای مراقبت از خود و فرزندتان مدام تصمیم‌گیری کنید و این می‌تواند لذت بردن از تجربۀ والد شدن را برایتان دشوار کند.
- اینکه والدین خودتان چگونه شما را بزرگ کرده‌اند نیز می‌تواند در احساس شما نسبت به این تجربه نقش داشته باشد.
- اگر شما یک فرزند بزرگ‌تر هم دارید، ممکن است نگران باشید که نوزادتان چه تغییراتی در خانواده ایجاد خواهد کرد و نکند فرزند بزرگ‌ترتان احساس نادیده گرفته شدن کند.
راه‌حل مسئله این است که برای دوست داشتن نوزاد به خودتان فرصت بدهید، اما اگر به نظر می‌رسد مشکلات یا نگرانی‌هایتان رو به افزایش است، باید از یک پزشک و متخصص کمک بگیرید. اگر هم چند هفته پس از تولد نوزاد، هنوز احساس نگرانی و تحت فشار بودن می‌کنید یا بی‌علاقه به نوزادتان هستید، هرگز آن را مخفی نکنید و با همسر، یک فرد آگاه یا دوست مورد اعتماد در میان بگذارید و با پزشکتان برای گرفتن مشاوره‌ها و حمایت‌های لازم صحبت کنید.
