عفونت خون یا سپسیس باکتریایی در کودکان
سپسیس باکتریایی به وضعیتی گفته میشود که در آن باکتری وارد جریان خون میشود و عفونتی جدی را در یک عضو بدن، برای مثال در کلیه‌‌ها، ریه‌‌ها یا استخوان‌ها ایجاد میکند. سپسیس را می‌‌توان با آنتیبیوتیک درمان کرد، به ویژه اگر زود تشخیص داده شود، اما حتی در آن زمان هم میتواند خطرناک باشد. این نوع عفونت با لطف دریافت دو واکسن که یکی از آنها کاملاً جدید است، روز به روز نادرتر میشود. در این مطلب می‌توانید با سپسیس در کودکان و روند تشخیص و درمان آن آشنا شوید.
ابتلای کودک به سپسیس باکتریایی
ابتلای کودکان به این عارضه زیاد اتفاق نمی‌افتد، اما گاهی اوقات یک باکتری با قدرت بیماری‌زایی بالا میتواند راه خود را به جریان خون کودک باز کند. رایج‌ترین باکتری‌های عامل سپسیس هموفیلوس آنفلوانزا و استرپتوکوک پنومونیه که پنوموکوک نیز نامیده میشود، هستند و خوشبختانه شانس آنها برای آلوده کردن کودکانی که واکسیناسیون خود را به‌موقع انجام داده‌‌اند، اندک است. واکسن هیب تا حدود زیادی بیماری‌های دوران کودکی ناشی از هموفیلوس آنفلوانزا را از بین برده و برخی مطالعات نشان داده است واکسن پنوموکوکال؛ پرونار، که اخیراً معرفی شده، خطر ابتلا به عفونت‌های پنوموکوک را بیش از ۹۰ درصد کاهش می‌دهد.
این به معنای آن است که بچه‌‌های واکسینه‌نشده در حال حاضر بیشترین استعداد ابتلا به عفونت‌های خون را دارند و به ویژه کودکانی که بین دو تا ۳۶ ماهگی هستند، یعنی زمانی که سیستم ایمنی بدن هنوز به رشد کامل نرسیده است، نسبت به آن مستعدترند. همچنین کودکان مبتلا به عارضه‌‌های خاصی مانند بیماری سلول داسی شکل یا عفونت HIV در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های خون هستند. کودکان کوچک‌تر از دو ماه توسط آنتی‌بادی‌هایی که در رحم از مادر دریافت کرده‌اند از چنین باکتری‌هایی محافظت می‌شوند. وقتی نوزادان به عفونت‌های خون مبتلا می‌شوند، علت معمولاً باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک گروه B است که در طی زایمان از مادرشان گرفته‌اند. سپس ریسک ابتلا به عفونت خون شروع به کاهش میکند و وقتی فرزند شما به سه سالگی می‌رسد تقریباً به طور کامل از بین می‌رود، زیرا در آن سن، دیگر سیستم ایمنی بدنش به اندازۀ کافی قوی شده است تا از بسیاری عفونت‌های خونی جلوگیری کند.
در موارد نادری، کودک ممکن است عفونت خون را از باکتری‌های دیگری مانند استافیلوکوک اورئوس و استرپتوکوک گروه A بگیرد که گاهی اوقات میتواند از طریق خراشی در پوست وارد خون شود یا از باکتری نایسریا مننژیتیدیس که از طریق دستگاه تنفسی وارد بدن میشود و یا از باکتری سالمونلا که از طریق دستگاه گوارش وارد خون میشود.
زمان مراجعه به پزشک برای تشخیص سپسیس کودک
تشخیص سپسیس در کودکان توسط والدین دشوار است. اگرچه بعضی از کودکان مبتلا به عفونت خون بهانه‌گیر یا بی‌حال می‌شوند، اما گاهی اوقات تنها علامت آنها تب است. به همین دلیل است که اگر فرزند شما کمتر از سه ماه دارد و درجه حرارت مقعدی بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد دارد، حتی اگر هیچ نشانۀ دیگری از وجود بیماری نداشته باشد، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید. اگر کودک شما بین سه تا ۱۲ ماه دارد، درصورتی‌که تبش بالاتر از ۳۸/۸ درجه سانتی‌گراد است، او را نزد پزشک ببرید. اگر کودک تسلی‌ناپذیر است و آرام نمی‌شود، ارتباط چشمی ایجاد نمی‌کند یا به سختی تحریک میشود، به پزشک مراجعه کنید حتی اگر تبش آن‌قدر هم بالا نیست.
عفونت‌های خونی ناشی از بریدگی‌ها، جوش‌ها یا سایر اختلالات پوستی معمولاً با نشانه‌های تب، درد و قرمزی شدید در اطراف زخم مشخص میشود. اگر متوجه هر یک از این علائم شدید، فرزندتان را نزد پزشکش ببرید. این نوع سپسیس باکتریایی میتواند به مشکلات جدی در استخوان‌ها و مفاصل منجر شود.
تشخیص سپسیس در کودک
وقتی کودک تب دارد، پزشک او را به دقت معاینه خواهد کرد تا علت تب را پیدا کند. کودک ممکن است عفونت گوش، گلو یا ریه داشته باشد که شما از آن آگاه نبوده‌اید. اگر پزشک هیچ نشانه‌ای از این موارد عفونت پیدا نکند، هشداری جدی برای احتمال وجود سپسیس خواهد داشت. اگرچه بیشتر تب‌ها نتیجۀ عفونت ویروسی است، کودک شما به یک پونکسیون نخاعی برای بررسی وجود مننژیت باکتریایی، گرفتن نمونه خون برای بررسی وجود سپسیس و شاید یک کاتتر برای گرفتن نمونه ادرار تمیز، برای بررسی وجود عفونت مجاری ادراری نیاز خواهد داشت.
تمام این رویه‌های تشخیصی تهاجمی هستند و می‌‌توانند استرس‌آور باشند، اما خطرات وجود یک بیماری جدی به اندازه‌‌ای است که اکثر پزشکان معتقدند انجام این رویه‌های تهاجمی لازم و ضروری است. فقط ۲ تا ۳ درصد از کودکان تب‌داری که هیچ علائم دیگری ندارند واقعاً دچار سپسیس هستند اما هنگامی که بچهها کوچک هستند، حیاتی است که علت تب را در اسرع وقت پیدا کنید. اگر کودک شما زخمی دارد که به نظر می‌رسد عفونی شده است، پزشک در صورت امکان، یک نمونه کشت از زخمش نیز خواهد گرفت. سپس باید منتظر جواب آزمایش‌ها ماند تا نتیجه مشخص شود.
درمان سپسیس باکتریایی در کودک
نتایج آزمایش خون اغلب طی ۲۴ ساعت آماده خواهد شد. در طول این زمان ممکن است به کودکتان آنتیبیوتیک داده شود اما این پزشک است که تصمیم می‌گیرد کودکتان باید برای تزریق داخل وریدی آنتیبیوتیک در بیمارستان بماند یا میتواند آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را در خانه بخورد و روز بعد دوباره برگردد.
متخصصان می‌گویند حدود نیمی از کودکان مشکوک به ابتلای سپسیس بستری می‌شوند. وقتی پزشک تشخیص سپسیس را تأیید کند، کودک خوردن آنتی‌بیوتیک‌ها را ادامه خواهد داد. باز هم با توجه به تشخیص پزشک، این کار میتواند در بیمارستان یا خارج از آن انجام شود. عفونت باید در حدود یک هفته از بین برود، اما بسیار مهم است که مطمئن شوید کودکتان دورۀ کامل آنتیبیوتیک را می‌خورد و هر میزان و زمان برای مراجعه و پیگیری که پزشک گفته است انجام شود.
جلوگیری از سپسیس در کودک
برای پیشگیری از ابتلای کودکتان به سپسیس باکتریایی راهکارهایی هست که می‌توانید با دانستنشان آنها را رعایت کنید:
- همۀ واکسن‌های مقرر فرزندتان را به‌موقع بزنید.
- سعی کنید زخم‌های بدنش را تمیز نگه دارید.
- اجازه ندهید که او جوش‌ها یا دلمۀ روی زخم‌هایش را بکند.
- مراقب بروز نشانه‌های عفونت در بچهها باشید.
- اطلاع زودهنگام از ابتلا کودک به عفونت، بهترین داروی درمان آن است.
