نقاط عطف رشد: خودمراقبتی در کودکان سه تا چهار ساله
مراقبت از خود یا خودمراقبتی یک کودک در سه و چهار سالگی چقدر است و شما باید انتظار پیشرفت چه چیزهایی را در کودکتان داشته باشید؟ در این مطلب با موضوع خودمراقبتی در کودکان سه و چهار ساله و نقش والدین برای تقویت مهارت خودمراقبتی کودک سه تا چهار سال آشنا شوید.
مهارت خودمراقبتی در کودک سه و چهار ساله
کودک شما هر قدر بزرگ‌تر می‌شود، هم یاد می‌گیرد و هم می‌خواهد که کارهای بیشتری برای خودش انجام دهد. اگرچه تماشای مستقل شدن روزافزون کودک سه تا چهار سالهٔ شما می‌تواند همزمان حسی تلخ و شیرین در شما برانگیزد، اما یادگیری مراقبت از خود بخش مهمی از رشد شخصی و اجتماعی فرزندتان است. در سه تا چهار سالگی مهارت‌هایی که کودکتان روی آنها کار خواهد کرد اینهاست:
استفاده از چنگال و قاشق: کودک شما تا چهار سالگی باید بتواند قاشق و چنگال را مانند یک بزرگسال نگه دارد. با مقداری راهنمایی از طرف شما می‌تواند نحوه‌ٔ استفاده از چاقو را نیز در صورت تمایل خود شما یاد بگیرد و از همه بهتر این که او آماده خواهد بود تا آداب نشستن پشت میز و غذا خوردن را بیاموزد.
پوشیدن و درآوردن لباس‌ها: کودکان سه و چهار ساله باید بتوانند لباس‌های خود را بدون دردسر زیاد بپوشند و از تن خارج کنند. اما بستن زیپ، دکمه و دکمه‌ٔ قفلی روی لباس‌های سرهمی هنوز هم می‌تواند سخت باشد؛ درحالی‌که بسیاری از کودکان در این سن می‌توانند باز کردن این چیزها را با سهولت انجام دهند، اما احتمالاً در مورد بستن آنها هنوز به کمک نیاز خواهند داشت. از طرف دیگر، کار با چسب پارچه‌ای یا ولکرو برای دست‌های کوچک آسان است و بسیاری از بچه‌ها در این سن می‌توانند کفش‌های چسبی را بدون کمک بپوشند.
مسواک زدن: بیشتر بچه‌ها در فاصله‌ٔ بین سومین و چهارمین سالگرد تولدشان در مسواک زدن مهارت نسبتاً کافی دارند، اما هنوز هم به کمک و نظارت شما احتیاج دارند. هماهنگی نسبتاً زیادی لازم است تا فرزندتان بتواند مسواک را طوری نگه دارد و در دهانش بچرخاند که دندان‌هایش واقعاً تمیز شوند. اما بگذارید تلاشش را بکند؛ این باعث می‌شود احساس بزرگ شدن کند و عادت خوبی هم پیدا کند. اطمینان حاصل کنید که از خمیردندان حاوی فلوراید و فقط به اندازه‌ٔ یک نخود استفاده می‌کند، چون احتمالاً مقداری از آن را قورت می‌دهد و مقدار زیاد فلوراید چیز خوبی نیست.
استفاده از توالت: بیشتر بچه‌ها در حدود سه سالگی توالت رفتن را یاد گرفته‌اند، هرچند برخی از آنها تا چهار سالگی آماده نیستند. در دوران نوپایی، کودک شما احتمالاً از یک لگن استفاده می‌کرد نه توالت اما حالا باید با از استفاده از توالت، هم در خانه و هم در جاهای دیگر احساس راحتی پیدا کند. پسرهای کوچک معمولاً در مراحل اولیه‌ٔ آموزش توالت برای ادرار کردن روی توالت می‌نشینند، اما در دوران پیش از رفتن به دبستان می‌خواهند از پدرها، برادران بزرگ‌تر و دوستان خود که ایستاده ادرار می‌کنند تقلید کنند. همچنین در این سن ممکن است کودکتان توانایی خشک ماندن در شب را داشته باشد، البته اگر قبلاً به این نقطه نرسیده است.
آماده کردن صبحانه: بچه‌ها ممکن است از سه سالگی بتوانند کمی صبحانه برای خودشان آماده کنند، مخصوصاً اگر گرسنه باشند. هرچه بیشتر تمرین کند، مهارت بیشتری در آن پیدا می‌کند. اگر فرزندتان می‌خواهد صبحانه‌ٔ خودش را آماده کند، با گذاشتن ظروف کوچکی از غلات جو پرک و شیر روی میز آشپزخانه یا توی یخچال، جایی که دستش به آن برسد، این کار را برایش آسان‌تر کنید و بعد هم خودتان را آماده‌ٔ مقداری کثیف‌کاری کنید.
کمک کردن در کارهای خانه: بچه‌ها در این سن می‌توانند با برداشتن اسباب‌بازی‌های خودشان به کارهای خانه کمک کنند؛ هرچند معمولاً ترجیح می‌دهند این کار را نکنند! کودکان چهار ساله می‌توانند تختخواب خود را مرتب کنند. آنها همچنین می‌توانند در آشپزخانه و حیاط با انجام کارهای ساده به شما و همسرتان کمک کنند. به عنوان مثال، بسیاری از کودکان چهار ساله کمک به هم زدن مخلوط کیک یا آب دادن به گلدان‌ها یا باغچه را دوست دارند. از طریق تشویق مداوم می‌توانید موفقیت زیادی داشته باشید.
نقش والدین برای تقویت مهارت خودمراقبتی کودک سه تا چهار ساله
نوع برخورد والدین نقش بسیار مهمی در آموزش و پرورش بچه‌ها دارد. پس پیشنهادهای زیر را در خاطر داشته باشید:
تشویقش کنید: تشویق کردن یک موضوع کلیدی است. هنگامی که کودک شما شانس خود را در مهارت جدیدی امتحان می‌کند؛ صرف‌نظر از نتیجهٔ کارش، بگویید به او افتخار می‌کنید که تلاش کرده است و ترغیبش کنید که دوباره تلاش کند.
بگذارید خودش تلاش کند: این ضروری است که او وقت کافی داشته باشد تا تسلط روی مهارت‌ها را به طور مستقل و با سرعت خاص خود به دست بیاورد. پس مدام برای کمک مداخله نکنید، اما سعی کنید قبل از این که آماده باشد برای انجام کاری به او فشار نیاورید.
انعطاف‌پذیر باشید: اگر اجازه می‌دهید صبحانه‌اش را آماده کند، به این معنی است که باید خرده‌های نان را از زمین جارو کنید. این پیامدها را بپذیرید. اگر با مرتب کردن گوشه‌های ملافهٔ تختش به شکل بی‌نقص و عالی هنوز سال‌ها فاصله دارد، او را نگران نکنید. فقط روتختی یا ملافه‌ای بخرید که مرتب کردن آن آسان‌تر باشد.
ناشدنی‌ها را توضیح دهید: وقتی فرزندتان شروع به انجام کارهایی می‌کند که قبلاً امتحان نکرده است او را زیر نظر داشته باشید و توضیح دهید که چرا نمی‌تواند همه‌ٔ کارها را خودش انجام دهد. برای مثال، به او بگویید که چرا روشن کردن اجاق گاز یا برش دادن نان خودش با چاقوی نان برای او ایمن نیست. احتمالاً از این موضوع خوشحال نیست اما درک خواهد کرد.
زمان مراجعه به پزشک
بچه‌ها مهارت‌هایشان را به شکل متفاوتی به دست می‌آورند. بعضی از آنها سریع‌تر از بقیه هستند، اما اگر کودک شما فعالانه در مقابل تلاش برای انجام هر یک از کارهای بالا مقاومت می‌کند یا علاقه‌ای به یادگیری آنها ندارد، بهتر است با پزشک متخصص اطفال او صحبت کنید.
با گذشت سال‌ها، کودک شما در مراقبت از خود بهتر و بهتر می‌شود. کم‌کم می‌تواند بند کفش‌هایش را گره بزند و به تنهایی دوش بگیرد و بعد از آن دیگر چیزی نمانده است تا لباس‌شویی را روشن کند و شام بپزد، بعد هم با ماشینتان به خرید برود!
