جدول زمانی رشد دستگاه گوارش جنین: دستگاه گوارش جنین چطور رشد میکند؟
کودکتان تا قبل از تولد به سیستم گوارش خود احتیاجی ندارد، زیرا تمام مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و نمو در رحم، از طریق جفت مستقیماً به جریان خون او انتقال مییابد. اما به محض اولین تغذیهٔ پس از تولدش، سیستم گوارش او شروع به پردازش مواد غذایی و دفع مواد زائد جامد میکند. در این مطلب با چگونگی رشد دستگاه گوارش جنین آشنا شوید.
رشد اولیهٔ دستگاه گوارش جنین
در هفتهٔ پنج بارداری، یک لایه سلول در زیر رویان در حال رشد جمع میشود تا به شکل لولهٔ درازی در بیاید که به دستگاه گوارش تبدیل میشود. بین پنج تا هفت هفتگی، این لوله سفت و محکم میشود تا این که در حد فاصل هشت تا ۱۰ هفتگی، سلولهای داخل این دستگاه، فضاهای کوچکی ایجاد میکنند که بزرگ میشوند و لوله را دوباره توخالی میکنند. سیستم گوارش ابتدایی کودک شما از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:
- پیششکم که به مری، معده، کبد و پانکراس تبدیل میشود.
- میانروده که حاوی بیشتر رودهٔ کوچک و دو سوم رودهٔ بزرگ است.
- پسینروده که حاوی بقیهٔ رودهٔ بزرگ، راستروده و کانال مقعدی است.
پیششکم: مری، معده، کبد و پانکراس
معده و مری جنین تقریباً در هفتهٔ هفتم بارداری شروع به شکلگیری میکنند. مری لولهای است که غذا را از دهان کودک به معدهاش منتقل میکند.
در حدود همین زمان، کبد در حال رشد به عنوان یک ضایعهٔ بیرونی کوچک ظاهر میشود و لوزالمعده نیز شروع به جوانه زدن میکند. این اندامها در گوارش غذا نقش حمایتکننده دارند. کبد به پردازش بسیاری از مواد مغذی کمک میکند، به هضم چربیها کمک میکند و مواد سمی مانند الکل و داروها را فیلتر میکند. پانکراس مواد شیمیایی گوارشی به نام آنزیمها را فراهم میکند که به تجزیهٔ مواد غذایی به ذرات کوچکتر کمک میکنند.
در این زمان کبد به سرعت رشد میکند، زیرا برای کمک به تشکیل خون کودک مورد نیاز است. در واقع، تا ۱۱ هفتگی، کبد ۱۰ درصد از وزن جنین را تشکیل میدهد.
میانروده: رودهها
روده طولانیترین قسمت دستگاه گوارش است و خیلی سریع رشد میکند. به دلیل فضای محدود در شکم کوچک کودک شما، رودههای او برای مدت کوتاهی در داخل بند ناف مقیم میشوند.
در هفتهٔ ۱۰ رشد جنین در دوران بارداری، رودهٔ کوچک شروع به حلقه شدن میکند تا سطح عظیمی را که برای جذب مواد مغذی از مواد غذایی پردازششده در معده ضروری است، ایجاد کند. در قسمت داخلی، پوشش داخلی روده نیز برجستگیهای انگشتمانندی به نام ویلوس یا پرز روده ایجاد میکند. با حلقه شدن رودهها، درازتر شدن رودهها نیز ادامه مییابد، به خصوص در سه ماههٔ آخر بارداری.
اگر حلقههای رودهٔ کوچک به محض تولد کودک باز شود، طول آن تقریباً ۲۷۰ سانتیمتر خواهد بود و این حتی اندازهٔ نهایی آن نیست. تا وقتی کودکتان به بزرگسالی برسد، رودهٔ کوچکش تقریباً ۶ متر خواهد بود!
در هفتهٔ ۱۲ رشد جنین، رودهها از محل موقتی بند ناف خارج میشوند و به داخل شکم حرکت میکنند.
پسینروده: راستروده و مقعد
در ابتدا، راستروده و مقعد کودک به همراه ساختارهایی که مثانه را تشکیل خواهد داد، ایجاد میشوند. اما در هفتهی ۹ بارداری، دو ناحیهی جداگانه ایجاد میشود: یکی برای سیستم ادراری و دیگری برای مقعد و راستروده، که در ۱۱ هفتگی تشکیل میشوند.
آمادگی گوارشی: تمرین برای ایجاد مهارت
اگرچه کودک از سیستم گوارشی خود در زمان زندگی در رحم شما استفاده نمیکند، اما در حدود هفتهٔ ۱۳ بارداری او در حال آمادهسازی برای اولین وعدهٔ غذایی خود است. در آن مرحله، او شروع به بلعیدن مایعات آمنیوتیک میکند، که از طریق دستگاه ادراری دفع میشود. این عمل بلع به حفظ مقدار مناسب مایع آمنیوتیک در کیسهٔ آمنیوتیک کمک میکند.
اگر مایع آمنیوتیک خیلی کم باشد، ممکن است به این معنی باشد که دستگاه ادراری کودک مایعات را به کیسهٔ آمنیوتیک برنمیگرداند. اگر مایع بیش از حدی وجود داشته باشد، ممکن است به این معنا باشد که کودک به اندازهٔ کافی نمیبلعد و مشکلاتی در دستگاه گوارش وجود دارد.
هچنین در حدود هفتهٔ ۱۴ بارداری، کودک شروع به انجام حرکات مکیدن و جویدن میکند و اگر اتفاقاً انگشت شست او نزدیک دهانش باشد، ممکن است آن را به دهان بگیرد. بعد از گذشتن حدود ۲۰ هفته از شروع بارداری، ممکن است هنگام انجام سونوگرافی بتوانید چند لحظه کودکتان را در حین مکیدن انگشتش ببینید.
حرکات موجمانندی که غذا را در امتداد دستگاه هضم به جلو میرانند، یعنی پریستالسی یا حرکات لولهٔ گوارش مانند بلع، در حدود هفتهٔ ۲۳ شروع میشود. در این مرحله این کار فقط برای تمرین است، زیرا هیچ غذای واقعی برای جابهجایی وجود ندارد.
اولین مدفوع کودک
تقریباً در همان زمانی که کودک شما بلع مایع آمنیوتیک را شروع میکند، مادهای به نام مکونیوم شروع به جمع شدن در رودههای او میکند. مکونیوم از مایع آمنیوتیک، مخاط، سلولهای پوستی و سایر موادی که کودک در رحم بلعیده تشکیل شده است. مکونیوم تا بعد از تولد در رودهٔ کودک باقی میماند و در اولین عمل دفع از آن خارج میشود.
در دوران بارداری چه کاری میتوانید برای سلامت دستگاه گوارشی جنین انجام دهید؟
انجام معاینهٔ سونوگرافی لازم طبق روتین مراقبتهای پزشکی بارداری در حدود هفتههای ۱۸ تا ۲۲ بارداری میتواند اطلاعات زیادی در مورد سلامت دستگاه گوارش کودک به پزشک بدهد. به عنوان مثال، هنگامی که دستگاه گوارش به درستی رشد نمیکند، سونوگرافی ممکن است مشکلات ساختاری در سیستم گوارش و همچنین ناهنجاریهای مایع آمنیوتیک را نشان دهد.
اگر سونوگرافی چیزی نگرانکنندهای نشان دهد، به احتمال زیاد آزمایشات اضافی، مثل انجام یک سونوگرافی دقیقتر برای کسب اطلاعات بیشتر خواهید داشت ولی همه چیز به نظر پزشک شما مرتبط است.
نقاط عطف کلیدی در رشد دستگاه گوارش جنین در هفتههای بارداری
اتفاقات کلیدی رشد دستگاه گوارش جنین شما طی هفتههای بارداری به شکل زیر است:
هفتهٔ پنج: لولهٔ گوارش شروع به شکلگیری میکند.
هفتهٔ هفت: معده، مری، کبد و پانکراس تشکیل میشوند.
هفتهٔ هشت تا ۱۰: سلولهای داخل لولهٔ گوارش آن را توخالی میکنند.
هفتهٔ هشت تا ۱۲: طول روده افزایش مییابد و در بند ناف جا داده میشود.
هفتهٔ ۱۱: راستروده و مقعد تشکیل میشود.
هفتهٔ ۱۲: روده از بند ناف خارج میشود و به شکم برمیگردد.
هفتهٔ ۱۳: کودک شروع به بلع مایع آمنیوتیک میکند و مکونیوم در رودهها جمع میشود.
هفتهٔ ۱۴: کودک مکیدن و جویدن را تمرین میکند.
هفتهٔ ۲۳: حرکات لولهٔ گوارش اتفاق میافتد.