جهشهای رشد کودکان: آنچه باید بدانید
جهش رشد، یعنی افزایش سریع قد و وزن، بیشتر در سال اول زندگی و سپس در حوالی سن بلوغ قابل مشاهده است. در هر دوی این دورهها، رشد عظیمی در مدت زمان کوتاهی اتفاق میافتد. اما جهشهای رشد میتوانند در مواقع دیگری نیز اتفاق بیفتند، هرچند کمتر آشکار هستند. در این مطلب با آنچه باید در مورد جهشهای رشد کودکان بدانید آشنا شوید.
جهش رشد
بچهها از دو تا چهار سالگی، هر ساله حدود ۵ تا ۸ سانتیمتر افزایش قد و تا ۲ کیلو افزایش وزن دارند. از یک تا سه سالگی، جهشهای رشد عمدتاً در پاها و تنه اتفاق میافتند. جدول قد و وزن کودکان را ببینید.
پزشک کودکتان رشد او را در ویزیتهای چکآپ سلامت کنترل میکند و اعداد را روی یک نمودار که نمودار رشد نامیده میشود وارد خواهد کرد تا مطمئن شود سایز کودک متناسب و سالم است.
صدکهای رشد، قد و وزن کودکتان را در نسبت با سایر کودکان همسن و همجنسش نشان میدهد. به عنوان مثال، بچهای در صدک قدی ۷۵ از سه چهارم همسالان خود قدبلندتر است.
آنچه پزشک دنبال میکند متناسب بودن صدکهای قد و وزن و ادامهٔ رشد آنها با سرعت مکمل هم است. بعد از دو سالگی، پزشکان معمولاً برای غربالگری چاقی شاخص تودهٔ بدنی را بررسی میکنند. درصد چربی بدنی از یک تا پنج سالگی کاهش مییابد، بنابراین بچهها لاغر و عضلانیتر به نظر میرسند. فرایند رشد به ندرت ثابت و یکنواخت است و معمولاً به صورت جهشی اتفاق میافتد. از جمله علائم یک دوران جهش رشد به شکل زیر است:
- ممکن است کودکتان بیش از حد معمول گرسنه به نظر برسد یا یک جا، بیشتر غذا بخورد.
- ممکن است طولانیتر از حد معمول چرت بزند یا شبها بیشتر بخوابد.
- ممکن است از حد معمول کجخلقتر باشد یا بیشتر به شما بچسبد حتی اگر بیمار نباشد.
با این حال، احتمالاً فکر خوبی است که در توجیه تغییرات رفتاری در طولانیمدت، خیلی روی جهش رشد تکیه نکنید. به عنوان مثال، شما نمیخواهید به بچهای بیش از حد غذا بدهید، چون او در یک جهش رشد است. رژیم غذایی خاصی لازم هم نیست. بیشتر جهشهای رشد فقط چند روز طول میکشند.
به طور معمول، والدین پس از وقوع جهش رشد، متوجه آن میشوند. یعنی وقتی همان شلواری را که هفتهٔ گذشته به کودکتان پوشانده بودید به او میپوشانید و دیگر به مچ پایش نمیرسد یا پاهایش برای کفشهایش خیلی بزرگ به نظر میرسد. غیرمعمول نیست که یک کودک پیشدبستانی خردسال در یک فصل به اندازهٔ دو سایز لباس رشد کند.
واکنش والدین به جهش رشد
در پاسخ به جهش رشد به غیر از پر کردن مجدد یخچال و مواد غذایی سالم و مفید، نیازی به کار زیادی نیست. اگر به نظر میرسد فرزندتان اشتهای بیشتری نسبت به حد معمول دارد، در وعدههای غذایی یک پرس غذای دیگر به او بدهید یا میانوعدههای بیشتری به او بدهید.
کودکان پیشدبستانی اغلب با توجه به نیاز بدنشان بین «زنده ماندن با هوا» و بلعیدن دیس غذا متغیرند. اگر به نظر میرسد فرزندتان به خواب بیشتری احتیاج دارد اجازه دهید برای چند روز مدت بیشتری بخوابد.
دردهای رشد
دردهای رشد، یعنی دردهای خفیفی در پاها، به ویژه در اطراف ساق پا، زانوها و جلوی رانها، تا حدودی مورد مناقشه است و احتمالاً نامگذاری آن اشتباه است. هیچ شواهد پزشکی این نوع درد را به رشد عضلات یا استخوانها ربط نداده است.
با این وجود، امکان دارد عضلات در حال رشد پس از فعالیت زیاد منقبض و دچار اسپاسم باشند. حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد از بچهها این درد را از حدود سه تا پنج سالگی گزارش میکنند و سپس دوباره طی سالهای نوجوانی. غالباً این درد کودک را در نیمهشب بیدار میکند.
این دردها معمولاً به دنبال بازیهای شدید در خارج از خانه بروز میکنند. میتوان آنها را با کمپرس گرم، ماساژ، حرکات کششی ملایم یا استامینوفن تسکین داد.
اگر درد شدید است یا بیش از ۲۴ ساعت طول میکشد، آن را به پزشک کودکتان گزارش دهید تا او از نبود دلایل دیگر از جمله آرتریت روماتویید جوانان، اختلالات روماتولوژیک، عفونت، شکستگی و سایر مشکلات ارتوپدی مطمئن شود.