جدول زمانی رشد ریهٔ جنین: ریههای جنین شما چطور رشد می‌کند؟
ریههای جنین شما چطور به وجود می‌آیند و چگونه شروع به رشد می‌کنند؟ در این مطلب با چگونگی رشد ریههای جنین در هفته‌های بارداری و جدول زمانی مراحل رشد ریهٔ جنین آشنا شوید.
رشد ریههای جنین در طول هفته‌های بارداری چگونه است؟
کودک درون شکم شما در دوران بارداری‌تان، اکسیژن را از طریق جفت از جریان خون شما دریافت می‌کند. بنابراین، اگرچه تا قبل از تولد و اولین تنفسش به ریه نیازی ندارد، اما سیستم تنفسی او در تمام مدت در حال رشد و آماده‌سازی است.
این فرایند از هفتهٔ ششم بارداری شروع می‌شود؛ زمانی که یک کیسه‌ٔ کوچک متشکل از بافت به نام جوانه‌ٔ ریه از دیواره‌ٔ جلویی لوله‌ای که به مری کودکتان تبدیل خواهد شد ایجاد می‌شود. طی هفتهٔ آینده، این جوانه به دو جوانه‌ٔ جداگانه تقسیم می‌شود، یعنی یک جوانه به ازای هر ریه و نای شروع به شکل‌گیری بین آنها می‌کند.
در هشت هفتگی، جوانه‌های ریه شروع به انشعاب و شاخه‌دهی در داخل خود می‌کنند تا سیستم لوله‌ها یا نایژه‌ها را ایجاد کنند که در یکی از دو «درخت» تنفسی به نای مرتبط می‌شوند. در ابتدا، دو نایژه شکل می‌گیرد و به هر ریه متصل می‌شود. در طول هفته‌های بعد، شاخه‌های کوچک‌تری از این نایژه‌های اصلی تشکیل می‌شوند و با افزایش تعداد شاخه‌ها، آنها کوچک‌تر و کوچک‌تر می‌شوند.
در حدود هفتهٔ ۱۸ بارداری، کوچک‌ترین نایژک‌ها شروع به رشد در نوک شاخه‌ها می‌کنند. در انتهای این لوله‌های ریز، کیسه‌های تنفسی که در نهایت آلوئول‌ها را تشکیل خواهند داد، شروع به ظاهر شدن می‌کنند.
وقتی کودک شما به دنیا می‌آید، این کیسه‌ها با توری متشکل از رگ‌های خونی کوچک احاطه شده است. این به اکسیژن و دی‌اکسیدکربن امکان می‌دهد که در فرایندی موسوم به «تبادل گاز» به جریان خون داخل و از آن خارج شوند. تبادل گار اجازه می‌دهد تا خون اکسیژن‌دار از طریق سرخرگ‌ها به تمام اندام‌ها و بافت‌های بدن گردش بیابد و در عین حال دی‌اکسیدکربن از طریق رگ‌ها به ریه‌ها منتقل شود.
از هفتهٔ ۲۴ بارداری به بعد؛ تا حدود هشت سالگی کودک، این کیسه‌های تنفسی رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند و مساحت سطح بیشتری برای تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن اضافه می‌شود. بین هفته‌های ۲۶ تا ۲۹ بارداری، آنها شروع به ساخت ماده‌ای به نام سورفکتانت می‌کنند که آلوئول‌ها را می‌پوشاند و آنها را هنگامی که هوای موجود در ریه‌ها زیاد نیست، به عنوان مثال هنگام بازدم، باد می‌کند.
اگرچه کودک شما تا زمان تولدش نفس نمی‌کشد، اما در حدود ۲۶ هفتگی با دم و بازدم مقدار کمی مایع آمنیوتیک شروع به تمرین می‌کند. این فرایند برای رشد ریه ضروری است و به کودک شما کمک می‌کند برای زندگی خارج از رحم آماده شود.
در هفتهٔ ۲۸ بارداری، ممکن است تبادل گاز در ریههای کوچک کودک شما امکان‌پذیر باشد، هرچند آلوئول‌ها هنوز به طور کامل تشکیل نشده‌اند. همچنین هنوز سورفکتانت زیادی برای پشتیبانی از تنفس مستقل کودک وجود ندارد. اگر کودک شما اکنون به دنیا بیاید، به مراقبت‌های ویژه‌ٔ زیادی از جمله سورفکتانت‌درمانی نیاز دارد. او همچنین ممکن است در اثر تولد خیلی زودهنگام با مشکلات تنفسی مادام‌العمر روبه‌رو شود.
در هفتهٔ ۳۵ بارداری، ممکن است سورفکتانت کافی برای پشتیبانی از عملکرد ریه وجود داشته باشد، اما هنوز هم برای تنفس به مقداری کمک نیاز دارد. شاید لازم باشد کودک مدتی را در یک بخش تخصصی بیمارستان برای نوزادان زودرس به نام بخش مراقبت‌های ویژه‌ٔ نوزادان یا NICU بماند.
در ۴۰ هفتگی، کودک شما حدود ۱۵۰ میلیون آلوئول در ریههای خود دارد که پس از تولدش آماده‌ٔ به عهده گرفتن وظیفه‌ٔ تنفس هستند.
نقاط عطف کلیدی در رشد ریههای جنین در هفته‌های بارداری چیست؟
اتفاقات کلیدی رشد ریههای جنین شما طی هفته‌های بارداری از ابتدا تا زمان زایمان به شکل زیر است:
هفتهٔ شش: جوانه‌ٔ ریه ایجاد می‌شود.
هفتهٔ هفت: جوانه‌ٔ ریه به دو جوانه منشعب می‌شود.
هفتهٔ هشت: نایژه‌ها یا همان لوله‌های هوا در ریه‌ها تشکیل می‌شوند.
هفتهٔ ۱۸: نایژک‌ها و کیسه‌های تنفسی شروع به شکل‌گیری می‌کنند.
هفته‌های ۲۶ تا ۲۹: کیسه‌های تنفسی شروع به ساخت سورفکتانت می‌کنند.
هفتهٔ ۲۷: جنین شروع به دم و بازدم مایع آمنیوتیک می‌کند.
هفتهٔ ۲۸: تبادل گاز امکان‌پذیر می‌شود.
هفتهٔ ۳۵: معمولاًً سورفکتانت کافی برای پشتیبانی از عملکرد ریه وجود دارد.
هفتهٔ ۴۰: اکنون ۱۵۰ میلیون آلوئول در ریه‌ها وجود دارد و ۱۵۰ میلیون آلوئول دیگر در دوران کودکی تشکیل می‌شود.
نوزادتان چطور اولین بار نفس می‌کشد؟
به احتمال زیاد این یک واکنش انعکاسی یا ریفلکس در برابر لمس شدن و قرار گرفتن در معرض هوا برای اولین بار است. برخلاف آنچه در ویدیوهای زایمان می‌بینید، ضربه زدن به باسن کودک لازم نیست، هرچند ممکن است برخی از نوزادان به یک مالش ملایم با حوله نیاز داشته باشند.
هنگامی که کودک شما برای اولین بار هوا استنشاق می‌کند، ریههای او منبسط می‌شود و هر مایعی که در آلوئول باقی مانده است با هوا جایگزین می‌شود. سپس آلوئول‌ها فرایند حیاتی تبادل گاز را آغاز می‌کنند.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟
زایمان زودرس بزرگ‌ترین تهدید برای رشد ریههای کودک درون رحم است، بنابراین در صورت مشاهده‌ٔ علائم زایمان زودرسی که در زیر آمده است، فوراً با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید:
- ترشحات واژن شما بیشتر از معمول باشد.
- تغییر در نوع ترشحات، مثلاً نشت مایعات آبکی یا اگر ترشحات واژینال آبکی، مخاطی یا خونی می‌شود، حتی اگر صورتی‌رنگ باشد یا فقط اندکی آغشته به خون باشد.
- هر نوع خونریزی یا لکه‌بینی واژینال وجود داشته باشد.
- درد شکمی که شبیه درل‌درد پریود است یا بیش از چهار انقباض در یک ساعت، حتی اگر دردی نداشته باشند.
- افزایش فشار در ناحیه‌ٔ لگن؛ این احساس که کودکتان خود را به سمت پایین فشار می‌دهد.
- کمردرد، به خصوص اگر خفیف و مزمن یا ریتمیک باشد، یا اگر قبلاً کمردرد نداشته باشید.
این علائم ممکن است گیج‌کننده باشد، زیرا برخی از آنها مانند فشار لگن یا کمردرد در دوران بارداری شایع است و انقباضات پراکنده‌ٔ اولیه ممکن است انقباضات براکستون هیکس باشد. اما همیشه بهتر است که محتاط باشید، بنابراین اگر در هر زمان از بارداری‌تان علائمی غیرعادی دارید، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
