دمای بدن کودک را چطور اندازه بگیرید: از چه نوع دماسنجی باید استفاده کرد؟
همهٔ کودکان در دوره‌های مختلف زندگی‌شان ممکن است به دلایل مختلفی تب کنند یا بیمار شوند. اما دمای بدن کودکتان را چطور اندازه‌گیری کنید و از چه نوع دماسنجی باید استفاده کرد؟ در این مطلب با انواع تب‌سنج‌ها برای کودکان و نحوهٔ استفاده از آنها آشنا شوید.
انواع دماسنج و تب‌سنج کودکان
اگر فکر می‌کنید کودکتان تب دارد، مهم است که بدانید درجه حرارت بدنش دقیقاً چقدر است، بنابراین به یک دماسنج دیجیتال خوب نیاز دارید. برخی از انواع معمول دماسنج یا تب‌سنج کودکان شامل موارد زیر است:
دماسنج دیجیتال معمولی: دماسنج‌های دیجیتال چندمنظوره‌ٔ معمولی را می‌توانید در داروخانه‌ها تهیه کنید. استفاده از آنها و اصطلاحاً خواندنشان آسان و سریع است، یعنی معمولاً بین ۱۰ ثانیه تا دو دقیقه درجه حرارت بدن را به شما نشان می‌دهند. بیشتر آنها را می‌توان به صورت پیشانی، دهانی یا زیربغلی استفاده کرد، اگرچه اندازه‌گیری دمای بدن کودک به صورت دهانی تا زمانی که حداقل چهار سال سن داشته باشد انجام نمی‌شود. همچنین یادتان باشد اگر یک دماسنج چندمنظوره دارید، آن را فقط به یک ناحیه از بدن، یعنی دهان، زیربغل یا پیشانی اختصاص دهید تا از پخش کردن باکتری‌ها پیشگیری کنید.
دماسنج شریان گیجگاهی یا تب‌سنج پیشانی: گزینه‌های رایج‌تر شامل دماسنج شریان گیجگاهی که از یک اسکنر مادون قرمز برای اندازه‌گیری درجه حرارت کودک با یک حرکت ساده در عرض پیشانی استفاده می‌کند و دماسنج گوشی یا تیمپانیک (Tympanic thermometer) است که استفاده از آن می‌تواند پیچیده‌تر باشد.
دماسنج یا تب‌سنج گوشی: دماسنج‌های گوشی معمولاً سریع و ایمن هستند و استفاده از آنها به‌هیچ‌وجه برای کودک ناراحت‌کننده نیست. تنها مشکل این است که استفاده از آنها کمی پیچیده‌تر از دماسنج‌های دیجیتال است.
پزشکان می‌گویند دیگر ابزارهای اندازه‌گیری دمای بدن، مانند دماسنج‌های پستانکی و نوارهای حساس به حرارت که روی پیشانی کودک قرار می‌گیرند، آن‌قدر دقیق نیستند که بتوانند مفید باشند. همچنین یادتان باشد دماسنج‌های شیشه‌ای قدیمی می‌توانند بشکنند و جیوهٔ سمی از آنها نشت کند. پس از آنها هم تا جای ممکن استفاده نکنید.
نکتهٔ مهمی که هنگام اندازه‌گیری دمای بدن بچه‌ها باید به خاطر بسپارید این است که، هر کدام از این روش‌ها را که انتخاب می‌کنید، دمای بدن فرزندتان را درست بعد از حمام، یعنی زمانی که درجه حرارت بدنش احتمالاً به طور موقت افزایش یافته است نگیرید. برای به دست آوردن عدد دقیق دمای بدن، حداقل تا ۲۰ دقیقه بعد از حمام صبر کنید. همین حکم در مورد کودک قنداق‌پیچ‌شده صحت دارد و باید قبل از اندازه‌گیری دمای بدن، لباس کودکتان کم شود و حرارت اضافهٔ ناشی از پوشش را از دست داده باشد.
گرفتن دمای بدن کودک از طریق زیر بغل با دماسنج دیجیتال معمولی
بعضی از پزشکان توصیه می کنند دمای بدن کودک را از زیر بغلش بگیرید. این درجه حرارت، دمای زیربغلی نامیده میشود. روش این کار ساده، راحت و ایمن است و تنها چیزی که نیاز دارید یک دماسنج دیجیتال معمولی است. نقطعه ضعف این روش این است که دمای زیربغلی نسبت به روش‌های دیگر خیلی کمتر دقیق است. کارشناسان می‌گویند بهتر است که از این روش برای کودکان زیر سه ماه، یعنی سنی که تعیین دمای دقیق بدن خیل مهم است استفاده نکنید. برای اندازه گرفتن دمای بدن کودک با دماسنج زیر بغل به ترتیب زیر عمل کنید:
- به یک اتاق با دمای مناسب بروید که کودک خیلی سردش نشود.
- لباس بالاتنهٔ کودک را درآورید و او را روی پایتان بگذارید یا کنار خود بنشانید.
- سعی کنید او را با شیردهی یا نشان دادن یک کتاب یا اسباب‌بازی، آرام و سرگرم نگه دارید.
- اطمینان حاصل کنید که زیر بغل کودکتان خشک است و سپس سر فلزی کوچک دماسنج را زیر بغلش قرار دهید.
- این سر دماسنج باید در تماس کامل با پوستش باشد، بنابراین دست کودک را محکم در کنار بدنش یا خم‌شده روی سینه‌اش نگه دارید.
- وقتی دماسنج بوق زد، آن را بیرون بیاورید و عدد روی صفحه را بخوانید.
گرفتن دمای بدن کودک از راه دهان با دماسنج دیجیتال معمولی
همان‌طور که گفته شد، بیشتر دماسنج‌های دیجیتال چندمنظوره‌ٔ معمولی را می‌توان به صورت پیشانی، دهانی یا زیربغلی استفاده کرد، گرچه اندازه‌گیری دمای بدن کودک به صورت دهانی تا زمانی که حداقل چهار سال سن داشته باشد انجام نمی‌شود و حتی در چهار سالگی هم ممکن است برای اولین باری که دمای بدن فرزندتان را به صورت دهانی اندازه می‌گیرید، متوجه شوید کودکتان نمی‌تواند دماسنج را در دهانش نگه دارد یا آن را برای مدت زمان لازم زیر زبان خود نگه ندارد، پس باید صبر کنید تا برای استفاده از این روش، کودک کمی بزرگ‌تر شود. برای گرفتن دمای بدن کودک از راه دهان با دماسنج دیجیتال معمولی به شکل زیر عمل کنید:
- سر دماسنج را با صابون مایع و آب ولرم یا الکل تمیز کنید، سپس آن را با آب خنک بشویید و خشک کنید.
- آن را روشن کنید و سر فلزی دماسنج را زیر زبان فرزندتان، نزدیک پشت دهان او قرار دهید.
- دماسنج را نگه دارید تا وقتی بوق بزند.
- سپس آن را بردارید و عدد روی صفحه را که نشان‌دهندهٔ دمای بدن کودک است بخوانید.
نحوهٔ استفاده از دماسنج شریان گیجگاهی یا تب‌سنج پیشانی
دماسنج‌های شریان گیجگاهی برای اندازه‌گیری دمای بدن کاملاً پیشرفته است، اما آنها اساساً دمای بدن را بر اساس شریانی که نزدیک سطح پوست پیشانی است، تعیین می‌کنند. استفاده از دماسنج شریان گیجگاهی وقتی روش استفاده را بدانید بسيار آسان است. قبل از هر چیز، دستورالعمل همراه جعبه‌ٔ دماسنج را به دقت بخوانید. اگر بروشور در دسترستان نیست یا آن را دور انداخته‌اید، معمولاً می‌توانید نحوهٔ استفادهٔ نوع خاصی را که خریده‌اید در در وب‌سایت شرکت سازنده پیدا کنید. اما روش کار بیشتر آنها به ترتیب زیر است:
- دماسنج را به صورت مسطح روی پیشانی کودکتان، در وسط یا نیمه‌راه بین ابروها و خط رویش موی سر قرار دهید.
- دکمه را فشار دهید و دماسنج را با حفظ تماس آن با پوست کودک در خط مستقیمی روی عرض سرتاسر پیشانی‌اش بکشید و نه به کناره‌های پایین‌تر صورت.
- بدون آزاد کردن دکمه، دماسنج را از پیشانی کودک بردارید. سپس دکمه را فشار داده و دمای آن را بخوانید.
استفاده از دماسنج یا تب‌سنج گوشی
دماسنج‌های گوشی معمولاً سریع و ایمن هستند و استفاده از آنها به‌هیچ‌وجه برای کودک ناراحت‌کننده نیست. فقط مشکل این است که استفاده از آنها کمی پیچیده‌تر از دماسنج‌های دیجیتال معمولی است. اگر دماسنج گوش را دقیقاً درست وارد گوش نکنید، به دست آوردن دمای دقیق و ثابت می‌تواند دشوار باشید. وجود مقدار زیادی جرم گوش نیز می‌تواند به یک نتیجه‌ٔ نامشخص و اشتباه منجر شود. پس برای پیشگیری از هر مشکل احتمالی بهتر است این کار توسط پزشک کودکتان انجام شود. همچنین دماسنج‌های گوشی برای کودکان زیر شش ماه هرگز توصیه نمی‌شوند، زیرا باریک بودن کانال گوش کودک، وارد کردن درست حسگر دماسنج را دشوار می‌کند. دماسنج‌های گوشی را می‌توان فقط برای بچه‌های بزرگ تر از دو سال استفاده کرد.
اگر کودک شما بزرگ است و می‌خواهید از یک دماسنج گوشی برای تعیین دمای بدن او استفاده کنید، اول لازم است از پزشک کودکتان بخواهید تا نحوهٔ استفاده از دماسنج گوشی را که خریده‌اید به شما نشان دهد، چون اگرچه کار با تب‌سنج داخل گوشی سریع است، اما می‌تواند خوانش نادرستی از دمای بدن به دست بدهد، حتی اگر دستورالعمل‌های شرکت سازنده دنبال شود، پس هرگز خودسرانه یک دماسنج گوشی را در گوش کودک فرو نبرید. برخی از تب‌سنج‌های گوشی به شکل زیر کار می‌کنند، اما تأکید میشود ابتدا آن را به پزشک کودکتان نشان دهید و خودسرانه یک دماسنج را در گوش کودک فرو نکنید:
- دستورالعمل‌های شرکت سازنده را با دقت دنبال کنید.
- هر بار از یک پروب یا همان نوک تب‌سنج تمیز استفاده کنید.
- لالهٔ گوش را با ملایمت بگیرید و به سمت بالا و عقب بکشید. این کار به مستقیم شدن کانال گوش کمک می‌کند و مسیر بازی از مجرای گوش تا پرده‌ٔ گوش ایجاد می‌کند. کانال گوش به وسیله عقب و بالا کشیدن لالهٔ گوش مستقیم میشود، چون کانال گوش یک مسیر کاملاً مستقیم نیست، بلکه دو خمیدگی دارد که حالت S شکلی را ایجاد کرده‌اند.
- تب‌سنج را به آرامی و تا جایی وارد کنید که مجرای کانال گوش کاملاً بسته شود.
- دکمهٔ تب‌سنج را فشار داده و برای یک ثانیه نگه دارید.
- تب‌سنج را برداشته و درجه را بخوانید.
