زمان استفاده از نمایشگرها برای بچه‌ها
زمان نمایشگرها چیست و بچه‌ها چقدر می‌توانند از نمایشگرهای مختلف مثل تلویزیون، تبلت، موبایل، کامپیوتر و دیگر نمایشگرها استفاده کنند؟ در این مطلب با زمان نمایشگر و مانیتورها برای کودک، مشکلات نمایشگرها برای کودکان، نکاتی برای مدیریت زمان استفاد از نمایشگرها و بسیاری موارد دیگر در این زمینه آشنا شوید.
چه مقدار تماشای نمایشگرها برای بچه‌ها مناسب است؟
کارشناسان می‌گویند مقدار کمی استفاده از نمایشگرها شامل تلویزیون، لپ‌تاپ، تبلت و کنسول بازی از 18 ماهگی به بعد ایراد خیلی خاصی ندارد، اما آنها همچنین توصیه می‌کنند زمان آن را به روزانه یک ساعت یا کمتر و تماشای محتوای دیجیتالی باکیفیت محدود کنید و از والدین می‌خواهد که وقتی بچه‌هایشان پای مانیتور این دستگاه‌ها می‌نشینند، کاملاً با فرزندشان همراه باشند و آن را همراه آنها تماشا کنند.
با وجود محتواهای دیجیتالی زیادی که برای مخاطبان کودک از ویدئو گرفته تا بازی‌ها و ابزارهای آموزشی ساخته می‌شود، والدین به درستی، نگران زیاد بودن زمان استفادۀ آنها هستند. همچنین کارشناسان اکنون تأکید می‌کنند که چگونگی استفادۀ کودکان از نمایشگرها، به همان اندازهٔ مقدار زمان استفاده از آنها اهمیت دارد.
تا سال‌ها، کارشناسان اکیداً توصیه می‌کردند که قبل از دو سالگی از هیچ نمایشگری برای سرگرم کردن کودکان استفاده نکنید و پس از آن نیز زمان آن را به کمتر از دو ساعت در روز محدود کنید. اما در سال 2016 این دستورالعمل‌ها تا حدی اصلاح شد تا به والدین کمک کند انتخاب‌های آگاهانه‌تری در مورد نحوهٔ استفاده خانواده از نمایشگرها داشته باشند.
بچه‌ها چقدر محتوای رسانه‌ای مصرف می‌کنند؟
زیاد. بر اساس یک نظرسنجی، از هر پنج کودک نوپا، چهار کودک فیلم، برنامه‌های تلویزیونی یا ویدیوهای آنلاین تماشا می‌کنند و 85 درصد از مادرها به کودکان خردسال خود اجازه می‌دهند با گوشی آنها گیم بازی کنند. نیمی از کودکان تا سن پنج سالگی خودشان تبلت دارند. به علاوه، از هر 10 کودک پنج تا هشت ساله، یک کودک مجاز به استفادۀ نامحدود از اینترنت بدون نظارت والدین است.
شاید این‌که فرزندتان زمان بسیار کمی از نمایشگرها استفاده کند یا اصلاً استفاده‌ای نداشته باشد، ایده‌آل به نظر برسد، اما معمولاً واقعیت‌های زندگی مانع رسیدن والدین به این هدف می‌شود. مثلاً شاید شما تماشای تلویزیون را از ابتدا ممنوع کرده باشید، اما یک روز کودکتان آیپد شما را پیدا کرده است و اکنون مثل یک حرفه‌ای با آن کار می‌کند. یا شاید قوانینی که با دقت در مورد فرزند اول خود وضع کرده‌اید، تا زمانی آمدن فرزند دومتان، کم‌کم سهلگیرانه‌تر شد یا کاملاً کنار گذاشته شد.
با بزرگ‌تر شدن بچه‌ها، زمان تماشا و استفاده از نمایشگرها تقریباً به طور اجتناب‌ناپذیری افزایش می‌یابد. فهمیدن این‌که چه چیزی برای شما، فرزندتان و کل خانواده بهتر است، مثل این هست که از یک میدان مین محتوای رسانه‌ای عبور می‌کنید. فناوری به سرعت در حال پیشرفت است و با توجه به خیل محصولات جدیدی که برای کودکان خردسال طراحی و عرضه شده‌اند، والدین اغلب در نهایت، فقط احساس گناه یا ناتوانی می‌کنند.
اگر شما نیز همین حس را دارید، یک نفس عمیق بکشید و به خواندن ادامه دهید.
زمان نمایشگرها چیست؟
هر زمانی را که کودک صرف نگاه کردن به نمایشگرهای الکترونیکی کند، زمان نمایشگر تلقی می‌کنند. این شامل تماشای فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی، بازی‌های ویدیویی و استفاده از رایانه، تلفن یا تبلت است و این زمان به شکل تصاعدی افزایش می‌یابد. مثلاً شاید برای این‌که بگذارید فرزندتان با گوشی شما ور برود یا در تبلت شما به یک کتاب دیجیتالی نگاه کند، اصلاً تردیدی به خود راه ندهید؛ نشان دادن ویدیوهای خنده‌دار یوتیوب یا عکس‌های زیبای اینستاگرام به او نیز وسوسه‌انگیز است. اما فقط اینها نیست، بچۀ شما ممکن است در مدرسه یا در قرارهای بازی، در حال استفاده از این دستگاه‌ها یا بازی کردن گیم‌هایی باشد که در خانه به آنها دسترسی ندارد.
یک استثنا وجود دارد. اگر خانوادۀ شما به طور مرتب از تماس تصویری برای برقراری ارتباط با خویشاوندان دور از شما استفاده می‌کنند، نیازی نیست که گفت‌وگوهای کوتاه را به عنوان زمان نمایشگر حساب کنید. درگیر شدن در مکالمه با بزرگسالان دلسوز، حتی روی صفحه نمایش، به کودکان خردسال فرصت تمرین مهارت‌های اجتماعی را می‌دهد.
مشکلات نمایشگرها و کودک
چرا گذراندن زمان زیاد با نمایشگرها مشکل‌ساز است؟
دلیل محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد صرف زمان زیاد مقابل نمایشگرها می‌تواند برای بچه‌ها مضر باشد. در ادامه برخی از مهم‌ترین نگرانی‌هایی که باید مد نظر داشته باشید، آمده است.
رشد اجتماعی، عاطفی و رفتاری
بزرگ‌ترین نگرانی والدین این است که استفاده از نمایشگرها ممکن است به رشد بچه‌ها آسیب برساند و دلیل خوبی هم برای این نگرانی وجود دارد. تحقیقات نشان داده است که بین استفادۀ زیاد از رسانه‌ها و بازۀ توجه کوتاه‌تر، بیش‌فعالی، اختلال بیش‌فعالی-کم‌توجهی و رفتار پرخاشگرانه ارتباطی وجود دارد. یک مطالعهٔ اخیر روی کودکان در دورۀ پیش از نوجوانی نشان داد که تنها پنج روز دوری از تلفن‌ها، تبلت‌ها و رایانه‌ها توانایی آنها را در خواندن نشانه‌های احساسی دیگران بهبود می‌بخشد. منظور از نشانه‌های احساسی سرنخ‌هایی است که از حرکات بدنی و لحن گفتاری و حالات چهرهٔ دیگران در مورد احساس آنها می‌گیریم.
در مطالعه‌ای روی 2700 کودک نوپا و پیش‌دبستانی، مشخص شد کودکانی که روزانه دو ساعت یا بیشتر را جلوی نمایشگرها می‌گذرانند، مشکلات رفتاری بیشتر و مهارت‌های اجتماعی ضعیفی دارند. محققان همچنین دریافته‌اند کودکانی که در سن‌های نوپایی و اوایل پیش‌دبستانی شروع به تماشای تلویزیون می‌کنند، ممکن است هنگام بزرگ‌تر شدن، در مدیریت احساسات و تسکین دادن خود مشکل داشته باشند.
تحقیقات نشان داده شده است که حتی روشن بودن تلویزیون در پس‌زمینه، آن‌قدر حواسپرتی ایجاد می‌کند که باعث اختلال در تعامل بین والدین و فرزندان می‌شود و تعامل بین والدین و فرزندان برای رشد اجتماعی کودک بسیار حیاتی است.
مشکلات وزنی
قرار گرفتن در مقابل نمایشگرها به این معناست که کودک شما در حال حرکت نیست. مطالعات تأیید کرده‌اند که گذراندن زمان بیش از حد مقابل نمایشگرها در چاقی کودکان و افزایش وزن در آینده نقش دارد و کاهش زمان نمایشگر به معکوس کردن این روند کمک می‌کند. یک مطالعهٔ اخیر نشان داد که شاخص تودهٔ بدنی کودکان نوپا با هر ساعت تماشای نمایشگرها در هفته افزایش می‌یابد.
مشکلات خواب
هرچه کودکان زمان بیشتری را صرف تماشای نمایشگرها کنند، به ویژه در شب، کمتر می‌خوابند. کارشناسان نسبت به نگه داشتن نمایشگر در اتاق خواب کودکان هشدار می‌دهند و خاطرنشان می‌کنند که حتی صفحه نمایش‌های کوچک مانند تلفن‌ها و تبلت‌ها نیز با کیفیت خواب ضعیف ارتباط دارند.
نور ساطع‌شده از نمایشگر ممکن است ترشح ملاتونین را به تأخیر بیاندازد و به خواب رفتن را دشوارتر کند. محتوا نیز مهم است. در یک مطالعهٔ اخیر، محققان دریافتند کودکانی که در معرض محتوای رسانه‌ای خشونت‌آمیز قرار می‌گیرند، مشکلات خواب بیشتری دارند.
عادت‌های ناسالم
ترک عادت تماشای بیش از حد از نمایشگرها ممکن است دشوار باشد. یک مطالعه نشان داد که هرچه کودکان چهار ساله زمان بیشتری را صرف تماشای تلویزیون کنند، در شش سالگی برای بلند شدن از پای نمایشگر با مشکل بیشتری مواجه می‌شوند. با بزرگ‌تر شدن بچه‌ها، بسیاری از والدین نگران وابستگی و اعتیاد آنها یه این وسایل هستند.
چطور برای استفاده از نمایشگرها قانون تعیین کنید؟
مشکل بسیاری از والدین دلسوز این است که قوانین محدودکننده یا منع‌کنندهٔ تماشای نمایشگرها می‌تواند سختگیرانه و اجرای آن دشوار باشد. اما چه باید کرد؟ برای تصمیم‌گیری در مورد مقدار زمان مناسب برای نمایشگرها سه فاکتور زیر را در نظر بگیرید:
محتوا: فرزندم چه چیزی را تماشا یا بازی می‌کند؟ آیا می‌تواند کاری را که انجام می‌دهد، درک کند یا چیزی از آن یاد بگیرد؟
زمینه: برنامهٔ امروز فرزندم تا اینجا چطور بوده است؟ آیا با هم زیاد صحبت و تعامل کرده‌ایم یا او ساعت‌هاست که جلوی نمایشگرها نشسته است؟
شخصیت کودک: فرزند شما چگونه به محتوای نمایشگرها واکنش نشان می‌دهد؟ وقتی زمان تماشای نمایشگر به پایان می‌رسد، آیا ذهنش پر از ایده‌ها و سؤالات جدیدی است که می‌خواهد بیشتر بررسی کند؟ یا تحریک‌پذیر، مضطرب یا گوشه‌گیر می‌شود؟ چرا فرزندتان به برخی محتواهای رسانه‌ای کشیده می‌شود و چه چیزی از آنها به دست می‌آورد؟
فکر کردن به این سه فاکتور در لحظه، یعنی در همان زمان تصمیم‌گیری در مورد اجازه دادن به فرزندتان برای بازی با تبلت یا تماشای یک برنامه، به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتر و آگاهانه‌تری داشته باشید.
مخصوصاً مراقب باشید که از استفاده از نمایشگر به عنوان راهی برای مشغول نگه داشتن فرزندتان در طول کارهای شخصی‌تان یا به عنوان ابزاری برای آرام کردن او یا پرت کردن حواسش هنگام بی‌حوصلگی و بی‌قراری او اجتناب کنید. برای کودکان مهم است که یاد بگیرند چگونه احساسات خود را مدیریت کنند. استفاده از نمایشگر به عنوان یک راه فرار آسان، فرصت یادگیری نحوۀ کنار آمدن با بی‌حوصلگی یا ناراحتی عاطفی و عبور از آن را از او می‌گیرد، که این در آینده مشکلات خیلی زیادی نسبت به الان برای فرزندتان و شاید شما ایجاد خواهد کرد.
چگونه محتوای آموزشی خوب و بد را از هم تشخیص دهید؟
برای تشخیص محتوای خوب از بد برای بچه‌ها چند راهکار وجود دارد:
- قبل از بازی یا تماشای کودکتان، خودتان آن ببینید.
- محتوای باکیفیت را تقویت کنید.
- به دنبال داستان‌ها و بازی‌های خوش‌ساخت باشید.
- نظرات کاربران اپ‌ها و بازی‌ها را بررسی کنید.
در مورد تشخیص محتوای خوب از بد برای کودک بیشتر و دقیق بدانید.
آیا کتاب‌های الکترونیکی به اندازهٔ کتاب‌های چاپی مفیدند؟
کتاب‌های الکترونیکی و کتاب‌های تعاملی، یعنی کتاب‌های روی سی‌دی که با صدا، انیمیشن و دیگر مؤلفه‌های تعاملی همراه هستند می‌توانند هم برای والدین و هم برای کودکان حواسپرتی به همراه داشته باشند و لذت‌بخشی و غنای تجربۀ کتاب خواندن با هم را کمتر کنند. همچنین هنگام خواندن یک کتاب الکترونیکی، بچه‌ها و والدین سؤالات کمتری می‌پرسند و بچه‌ها در دنبال کردن خط داستانی مشکل دارند. پس حتی اگر از نمایشگرها فقط برای کتاب خواندن استفاده می‌کنید، باز هم ممکن است فرزندتان ضرر کند.
اگر با کودکتان بنشینید و در مورد محتوای کتاب صحبت کنید، از هر تجربهٔ خواندنی بیشترین بهره را خواهد برد. کتاب‌های دیجیتال اغلب شامل دکمه‌ها، چراغ‌ها و صداهای سرگرم‌کننده زیادی هستند و به راحتی حواس کودک را از تمرکز روی داستان پرت و معطوف به دستگاه دیجیتال می‌کنند.
اما نکته این است که استفادۀ گهگاهی از کتاب‌های الکترونیکی هیچ ایرادی ندارد، اما به خواندن کتاب‌های کاغذی برای فرزندتان ادامه دهید و هنگامی که به تبلت یا اپلیکیشن‌ها روی می‌آورید، سعی کنید با داستان‌ها همان‌طور رفتار کنید که با داستانی در یک کتاب کاغذی رفتار می‌کنید، یعنی سؤال بپرسید، تفسیر کنید و فرزندتان را درگیر کنید.
مطالب خواندن و نوشتن در کودکان را ببینید.
بچه‌ها از چه سنی گوشی و تبلت خودشان را دارند؟
داشتن گوشی و تبلت در میان بچه‌های کوچک رایج است. بسیاری از والدین به فرزندان دو تا هشت سالۀ خود اجازه می‌دهند از تلفن‌های آنها استفاده کنند و خیلی از بچه‌های این سن تبلت دارند.
والدین می‌گویند به خاطر امنیت و راحتی است که برای کودکان تلفن می‌خرند و می‌خواهند به آنها دسترسی پیدا کنند و بدانند کجا هستند. اما همان‌طور که قابل پیش‌بینی است، بچه‌ها علایق متفاوتی دارند. فعالیت‌های مورد علاقهٔ آنها بازی و تماشای فیلم است.
برخی از والدین استفاده از ابزارهای الکترونیکی را به تأخیر می‌اندازند، برخی آهسته شروع می‌کنند و می‌گذارند کودک با تلفن قدیمی بازی کند و برخی دیگر برایشان مهم نیست که مادربزرگ بخواهد به فرزندشان تبلت هدیه بدهد. مهم نیست چه رویکردی در پیش می‌گیرید، در هر صورتی که هست، باید از کاری که فرزندتان انجام می‌دهد آگاه باشید و راه‌هایی برای تعدیل نحوه و زمان استفاده از این ابزارها پیدا کنید.
حتی اگر تبلت فرزندتان را پر از اپ‌ها، بازی‌ها و کتاب‌های الکترونیکی مناسب سن کنید، واقعیت این است که این دستگاه‌ها می‌توانند ایجاد حواسپرتی کنند. بچه‌ها به سرعت از یک بازی به بازی دیگر می‌پرند یا فقط بی‌فکر و بی‌حواس روی هر چیزی کلیک می‌کنند و نمایشگرها بچه‌ها را از کتاب، اسباب‌بازی، ورزش و بازی در فضای باز، هنر و مصاحبت یکدیگر دور خواهند کرد.
چطور از علاقهٔ کودکتان به فناوری و کدنویسی حمایت کنید؟
بدیهی است که ما می‌خواهیم فرزندانمان با بزرگ‌تر شدن، سواد فناوری هم داشته باشند. همچنین می‌خواهیم بچه‌هایی را که به فناوری علاقه دارند و شاید در آینده یک مخترع بزرگ باشند، تشویق کنیم. اما راه‌حل فقط قرار دادن بچه‌ها در معرض فناوری نیست، بلکه این است که به آنها یاد بدهیم در مورد آن تفکر انتقادی و کاوشگرانه داشته باشند.
کودکان با راهنمایی والدین و معلمان خود، در حالت ایده‌آل باید درک درستی از نحوهٔ استفاده از فناوری برای برقراری ارتباط، تبادل ایده‌ها و کسب دانش داشته باشند. برای رسیدن به این هدف، می‌توانید مفهوم فناوری را به عنوان یک ابزار به آنها معرفی کنید و خودتان سرمشق خوبی ارائه دهید. وقت بگذارید و برای بچه‌ها توضیح دهید که با فناوری چه کاری انجام می‌دهید و چگونه از آن استفاده می‌کنید.
اگر در اینترنت به دنبال نقشه و مسیرهایی برای یک گردش خانوادگی هستید، به کودک خود نشان دهید که این کار چگونه انجام می‌شود و چقدر جالب است. تفاوت بین فناوری‌هایی که به شما در انجام کار یا مدیریت زندگی کمک می‌کنند، مانند پرداخت قبض‌ها به صورت آنلاین یا استفاده از کنفرانس ویدیویی برای کارتان و فناوری‌هایی را که صرفاً سرگرم‌کننده هستند، توضیح دهید.
از مدرسهٔ فرزندتان بپرسید که بچه‌ها را چگونه با فناوری آشنا می‌کنند. اگر فرزندتان علاقه‌مند است که بداند فناوری از کجا می‌آید، به او بگویید که نوشتن و ایجاد نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها توسط یک برنامه‌نویس در رشتهٔ برنامه‌نویسی کامپیوتر انجام می‌شود و توسعۀ برنامه‌ها و اپ‌های جدید توسط شخصی به نام دولوپر (Developer) که یک شغل فوق‌العاده است انجام می‌شود که او نیز می‌تواند آن را بیاموزد.
و اگر فکر می‌کنید ممکن است فرزندتان در آینده یک مهندس نرم‌افزار شود، در مورد کلاس‌ها و اردوهای برنامه‌نویسی تحقیق کنید و ایرادی ندارد که برخی گیم‌ها و برنامه‌های آموزشی مربوط به این مهارت را دانلود کنید.
اما ابتدا برای فرزندتان روشن کنید که بازی بیرون از خانه و آمادگی جسمانی و فعالیت اولویت اصلی را دارد.
چه نکاتی را برای مدیریت زمان استفاد از نمایشگرها رعایت کنید؟
برای مدیریت زمان استفاده از صفحه نمایش‌های برای کودکان نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- از دادن ابزارهای فناوری به بچه‌ها خودداری کنید.
- محدودیت‌های واضحی تعیین کنید.
- با فرزندتان صحبت کنید.
- جایگزین‌های سرگرم‌کننده ارائه دهید.
- استفادۀ خودتان از نمایشگرها را کنترل کنید.
- از نرم‌افزارهای کنترل والدین استفاده کنید.
- مسئولیت دستگاه‌ها را بر عهده بگیرید.
- یک معاهدهٔ خانوادگی امضا کنید.
- پیامدها و عواقب روشنی تعیین کنید.
برای درک درست تمام این موارد، حتماً مطلب مدیریت زمان استفاده از نمایشگرها را ببینید.
