چطور در مورد مواد مخدر با فرزندتان صحبت کنید
اعتیاد چیست؟ مواد مخدر یعنی چه؟ چرا مخدر برای بدن ضرر دارد؟ اینها برخی از پرسش‌های بچه‌ها در لحظه‌هایی است که به هر شکلی با موضوع مواد مخدر برخورد خواهند داشت. اما چه کار کنید و چطور توضیح دهید؟ در این مطلب با این موضوع مهم که چگونه در مورد مواد مخدر و سؤال‌های فرزندتان در رابطه با مخدرها صحبت کنید آشنا شوید.
درک کودکان از مواد مخدر چگونه است؟
بچه‌ها در سن دبستان از نظر آگاهی از مواد مخدر و کنجکاوی در مورد آن به شدت متفاوت هستند. برخی اصلاً نمی‌دانند که چنین چیزی وجود دارد و برخی ممکن است در مورد ماری‌جوآنا یا مواد دیگر از بچه‌های بزرگ‌تر شنیده باشند.
در هر صورت، اکنون زمان مناسبی برای ایجاد شالوده و بنیانی است که به فرزند شما کمک می‌کند بعداً در برابر مصرف مواد مخدر مقاومت کند. ارزش‌های کانون زندگی خود را با قاطعیت بیان کنید، به تلاش برای داشتن ارتباط خوب با فرزند خود ادامه دهید و مهم‌تر از همه، با مراقبت جسمی خوب از خودتان و پرهیز از مواد مخدر، سیگار و مصرف الکل، سرمشق خوبی به فرزندتان بدهید.
چگونه در مورد مواد مخدر با بچه‌ها صحبت کنید؟
اما چطور با کودکان در مورد مخدرهای مختلف حرف بزنید؟ راهکارهای زیر به شما کمک خواهد کرد:
به فرزند خود بیاموزید که برخی از مواد مضر هستند: در حال حاضر، فرزند شما می‌داند که چیزهای زیادی وجود دارد که نباید بخورد یا بنوشد، مانند محلول‌های پاک‌کنندۀ خانگی یا داروهای دیگران. حالا می‌توانید به او بیاموزید که برخی از مواد دیگر مثل قرص‌ها و مخدرها اصلاً شبیه داروی معمولی برای درمان نیستند، بلکه آن‌قدر خطرناکند که استفاده از آنها خلاف قانون است. اگر او در مورد مادۀ مخدر خاصی سؤال می‌کند، می‌توانید جزئیات بیشتری ارائه دهید، اما لازم نیست نام انواع مواد مخدر را به فرزند هفت سالۀ خود یاد بدهید.
پذیرا و قابل دسترسی باشید: اگرچه احتمالاً در مورد مواد مخدر با بچۀ دبستانی خود بحث‌های عمیقی ندارید، اما اکنون زمان آن رسیده است که خود را به عنوان والدی نشان دهید که به هر سوالی، هر قدر چالش‌برانگیز یا نگران‌کننده باشد، با آرامش و بافکر پاسخ می‌دهد. زمانی که فرزندتان وارد مدرسۀ راهنمایی می‌شود و سؤالاتی جدی در مورد مصرف مواد برایش پیش می‌آید، داشتن سابقۀ گفت‌وگوهای صمیمانه و رک و راست مفید خواهد بود.
در مورد سلامت صحبت کنید: هنگامی که فرزندتان برای دهمین بار، یک شکلات دیگر می‌خواهد، در برابر وسوسۀ گفتن «من قبلاً بهت گفتم، قبل از شام شکلات نمی‌خوری!» مقاومت کنید. در عوض، قانون خود را توضیح دهید، حتی اگر هر روز آن را توضیح می‌دهید و مطمئن شوید که پاسخ شما به او در مورد سلامت و تغذیه اطلاعات می‌دهد. مثلاً بگویید: «چرا نمی‌تونی الان شکلات بیشتری بخوری؟ چون شکر زیاد برای بدنت مضره. بدن تو رو سالم و قوی نمی‌کنه، اما تو رو خسته می‌کنه و به دندون‌هات آسیب می‌رسونه. حالا اگه قبل از شام مقدار زیادی هله‌هولۀ شیرین بخوری، توی شکمت دیگه جایی برای غذاهای سالم نمی‌مونه». اگر اهمیت احترام و مراقبت همیشگی از بدن خود را به او آموخته‌اید، در بزرگسالی احتمال این‌که بخواهد ریسک مصرف مواد مخدر را امتحان کند، کمتر خواهد بود.
نه گفتن را به او بیاموزید: اگر بچۀ دبستانی شما بتواند نظرات خود را با اعتماد به نفس بیان کند، بهتر می‌تواند در برابر فشار همسالان در دوران پیش از نوجوانی و نوجوانی، یعنی زمانی که خطر امتحان کردن مواد مخدر وجود دارد مقاومت کند. وقتی نظرات خود را بیان می‌کند به او گوش دهید و وقتی با او مخالفت می‌کنید، این کار را مؤدبانه و محترمانه انجام دهید. بچه‌هایی که دائماً می‌شنوند: «این فکر احمقانه‌ایه، چرا باید کسی این فکر رو بکنه؟» یا «با من بحث نکن!» در نوجوانی، کمتر به خود اطمینان دارند، سرکش‌تر هستند و کمتر قادرند به ندای درونی‌شان که از عقل سلیم می‌آید، توجه کنند.
مطمئن شوید که ارزش‌های شما برایش روشن است: ممکن است فکر کنید فرزندتان از نظرات و باورهای شما در مورد مواد مخدر، الکل و سایر مواد خطرناک آگاه است، اما نمی‌تواند آنها را با تله‌پاتی بفهمد. وظیفۀ والدین است که ارزش‌های خود را به روشنی بیان کنند. می‌توانید به فرزند خود بفهمانید که شما برای کنترل نفس ارزش قائلید، که به او کمک می‌کند تا در سن بالاتر در برابر خطرات مواد مخدر مقاومت کند. نیازی به نطق کردن نیست، کافی است بگذارید ببیند که شما می‌توانید در برابر وسوسه‌ها مقاومت کنید؛ حداقل در بیشتر مواقع! مثلاً بعد از خوردن بستنی بگویید: «این بستنی خوب بود و مقدارش مناسب بود. خوردن بستنی بیشتر برای بدنم مضره و حتی ممکنه بیمارم کنه».
به فرزند خود اطمینان دهید که از او رضایت دارید: بچه‌ها اگر عزت نفس پایینی داشته باشند یا اگر تشنۀ محبت و توجه باشند، در برابر مواد مخدر آسیب‌پذیرترند. پس سعی کنید بیشتر با هم وقت بگذرانید. مطالعات نشان می‌دهد بچه‌هایی که حداقل یک وعدۀ غذایی در روز را با خانواده می‌خورند و هفته‌ای حداقل یک فعالیت را با هم انجام می‌دهند، کمتر از آنهایی که این شرایط را ندارند، از مواد مخدر استفاده می‌کنند. حتماً به فرزند خود بگویید که چقدر او را دوست دارید و هر زمان که سزاوار بود، او را صادقانه تحسین کنید.
بچه‌ها در مورد مخدر چه می‌پرسند و والدین باید چه بگویند؟
بچه‌ها سؤال‌های زیادی می‌پرسند و شما باید با خونسردی پاسخ‌های خوب و مناسبی به تمام پرسش‌های آنها بدهید. البته که کار سختی است ولی نشدنی نیست. در این بخش جواب چند سؤال شایع کودکان در مورد مخدرها را بدانید:
«مواد مخدر چیه؟»
از آنجا که بچه‌ها بیرون از خانه در مورد چیزهای مختلف می‌شنوند یا حتی ممکن است آموزش خطرات مواد مخدر در برخی از مدارس انجام شود، ممکن است فرزند هفت سالۀ شما به خانه بیاید و با افتخار بگوید: «من با مواد مخدر مخالفم!» و بلافاصله بعد بپرسد: «مواد مخدر چیه؟» می‌توانید به او بگویید: «موادی هستن که ما هرگز نباید مصرف کنیم. اونا ایجاد وابستگی می‌کنن، به این معنی که آدم معتاد می‌شه و حتی اگه بخواد، ترک کردنشون خیلی سخته. افرادی که معتاد به مواد هستن دیگه زیاد غذا نمی‌خورن و خیلی لاغر و بیمار می‌شن».
«گل یا علف چیه؟»
ماری‌جوآنا اغلب اولین مادۀ مخدری است که بچه‌ها درباره‌اش می‌شنوند. شما می‌توانید توضیح دهید: «علف اسم دیگه‌ای برای ماری‌جوآناست و یه مادۀ مخدره که مثل سیگار می‌کشنش و درست مثل سیگار می‌تونه به ریه‌ها آسیب برسونه. تازه، گل می‌تونه روی حافظه تأثیر بگذاره و باعث بشه چیزها رو فراموش کنی. استفاده از اون هم خلاف قانونه، هم برای بزرگسالان و هم برای بچه‌ها».
«مواد مخدر چطور به آدم آسیب می‌زنه؟»
بچه‌ها در سن بالاتر برای فکر کردن به تصاویر بسیار ملموس نیاز دارند و به نحوۀ عملکرد بدن خود علاقه‌مند هستند. برای یک کودک بزرگ‌تر شما می‌توانید توضیح دهید: «بعضی از مواد مخدر رو می‌کشن، اونا می‌تونن به ریه‌ها، یعنی جایی از بدنت که نفس می‌کشه، آسیب برسونن، درست مثل سیگار. بعضی از مواد مخدر به شکل قرص تولید می‌شن و سایر مواد با سوزن مصرف می‌شن، مثل آمپول زدن. بدترین مواد، مواد مخدر قوی نامیده می‌شن و اعتیادآورن. حتی موادی که اعتیادآور نیستن بازم می‌تونن به آدم صدمه بزنن، چون داخلشون مواد شیمیایی وجود داره که به مغز آسیب می‌رسونه و باعث می‌شه فکرهای ترسناکی داشته باشی. یا باعث کابوس‌های وحشتناکی می‌شن. در نهایت، مواد مخدر می‌تونن آدم رو بکشن، چون در واقع یه نوع سم هستن. می‌تونن باعث بشن که آدم دیگه نفس نکشه و بمیره».
در مورد نحوهٔ جواب دادن به سؤالات کودک در مورد سیگار بیشتر بدانید.
«اعتیاد یعنی چی؟»
برای پاسخ به این سؤال می‌توانید بگویید: «اعتیاد به این معنیه که یه چیزی رو انقدر می‌خوای که نمی‌تونی مصرفش رو قطع کنی. ممکنه بشنوی که می‌گن مواد مخدر اعتیادآوره یا وابستگی میاره که این همون معتاد بودنه. افراد معتاد غذا نمی‌خورن و از بدنشون مراقبت نمی‌کنن. اونها خیلی لاغر و خیلی بیمار می‌شن، تمام پولشون رو صرف مواد می‌کنن و در نهایت ممکنه به خاطر اعتیاد بمیرن».
