با روش های چرخاندن جنین بریچ آشنا شوید

در طول بارداری مرتباً موقعیت قرارگیری جنین در رحم مادر تغییر می‌کند و در حدود هفته 36 بارداری،  اکثراً در وضعیت سر به پایین قرار می‌گیرد و آماده تولد می‌شود. این حالت، وضعیت ترجیحی برای زایمان طبیعی است. اگر جنین بعد از هفته 36 بارداری در وضعیت بریچ باشد، ممکن است پزشک در مورد چرخاندن جنین با شما صحبت کند. در این مطلب با روش‌های چرخاندن جنین بریچ و مزایا و معایب آن آشنا می‌شوید.

��قبل از شروع به خواندن این مطلب تاکید می‌شود که هر گونه اقدام برای تغییر موقعیت جنین در رحم مادر باید با مشورت پزشک و حتی توسط متخصص زنان انجام شود. هیچ مدرک قطعی برای اثر‌بخشی این روش‌ها وجود ندارد و هدف از آوردن این مطالب، افزایش آگاهی مادران و عدم توجه به پیشنهادات اطرافیان و تجارت گذشتگان است.

منظور از جنین بریچ چیست؟

در بارداری بریچ که یکی از انواع بارداری است، موقعیت قرارگیری جنین در رحم به شکلی است که به هنگام زایمان ابتدا پاها یا باسن از واژن خارج می‌شود که به این نوع زایمان هم زایمان بریچ می‌گویند. در این حالت، سر نوزاد در نزدیک‌ترین قسمت به سینه مادر قرار دارد و باسن او به کانال زایمان نزدیک است. این در حالی است که در بیشتر مواقع جنین در اواخر دوران بارداری به طور طبیعی و خودبه‌خود جابه‌جا می‌شود و در موقعیتی قرار می‌گیرد که در هنگام تولد ابتدا سر نوزاد از واژن خارج شود. 

قرار داشتن در وضعیت بریچ در اوایل بارداری رایج است و بیشتر نوزادان تا هفته 36 بارداری در موقعیت سر به پایین قرار می‌گیرند. این حالت سر به پایین، وضعیت سفالیک نامیده می‌شود و ایمن‌ترین وضعیت برای تولد است.

آیا جنین بریچ به شکل خود بخود می‌چرخد؟

کودکانی که هنگام تولد هنوز در وضعیت بریچ قرار دارند، بعید است که دیگر خودشان بچرخند و در وضعیت درست قرار بگیرند. بنابراین اگر هنوز کودک شما در وضعیت بریچ قرار دارد، ممکن است پزشک با توجه به شرایط شما، اقداماتی برای کمک کردن به چرخش جنین و قرارگیری او در وضعیت سفالیک انجام دهد. مزایای این روش‌ها این است که می توانید شانس خود را برای زایمان طبیعی ایمن و موفق افزایش دهید. با این حال در برخی موارد، تلاش برای چرخاندن جنین ممکن است ایمن نباشد یا خطرات این کار بیشتر از مزایای آن باشد. 

چرخش جنین بریچ 

 حدود 3 درصد ازجنین‌ها بعد از هفته 36 بارداری در وضعیت بریچ قرار دارند. پزشک پس از بررسی وضعیت جنین و تشخیص وضعیت دقیق قرارگیری آن در رحم به کمک لمس شکم و سونوگرافی ممکن است با توجه به شرایط مادر و جنین، توصیه‌هایی برای چرخش جنین و تغییر موقعیت آن به شکل سفالیک داشته باشد. این تصمیم  احتمالاً برنامه زایمان و نحوه انجام آن را نیز تغییر می‌دهد.

چنانچه برای زایمان طبیعی برنامه‌ریزی کرده‌اید، جنین با وضعیت بریچ می‌تواند خطرناک باشد و سلامت کودک را تهدید کند. بدین خاطر است که اکثر زایمان‌های بریچ به شیوه سزارین انجام می‌شود. با این حال روش‌هایی برای چرخش جنین بریچ و زایمان طبیعی وجود دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.

چرخش جنین به روش سفالیک خارجی

مرسوم‌ترین روشی که برای چرخاندن جنین بریچ استفاده می‌شود، چرخش سفالیک خارجی یا ECV نامیده می‌شود. ECV در صورتی انجام می شود که امکان زایمان به روش طبیعی وجود دارد، اما کودک زمان تولد در وضعیت بریچ قرار دارد.

در این روش، متخصص زنان سعی می‌کند با اعمال  فشار دست  بر شکم مادر، جنین را هدایت کند تا در موقعیت مناسب، یعنی سر به پایین، قرار گیرد. این فشار حدود چند دقیقه طول می‌کشد و می‌تواند باعث کرامپ و گرفتگی در رحم شود. چرخش سفالیک جنین توسط پزشک در محیط بیمارستان و در حدود هفته 37 بارداری انجام می‌شود. روش مذکور در حدود 65 درصد موارد، مؤثر است و البته شاید خطراتی را نیز به همراه داشته باشد. 

توجه داشته باشید که روش ECV تنها در بیمارستان انجام می‌شود تا جنین تحت نظر باشد و در صورت بروز هرگونه عارضه در نزدیکی اتاق زایمان باشد. از سوی دیگر این روش می‌تواند باعث القای زایمان شود که در صورت نیاز، سزارین اضطراری انجام می‌شود. البته که چنین موردی در کمتر از 1% مواقع اتفاق می‌افتد.

روش انجام چرخش جنین با ECV

پزشک قبل از شروع به انجام روش سفالیک خارجی، ممکن است دارویی برای حفظ آرامش‌ برایتان تجویز کند تا هم به آرامش‌تان کمک کند و هم دردهای احتمالی ناشی از این روش را تسکین دهد. در برخی موارد، برای جلوگیری از انقباضات رحمی و زایمان زودرس، داروهای ضد انقباض رحم به شما داده می‌شود. 

در مرحله بعد، از دستگاهی برای گوش دادن و ضبط ضربان قلب کودک کمک گرفته می‌شود که در طول انجام ECV و بعد از آن متصل می‌ماند.

اگر در هر مقطعی از زمان، مشکلاتی در ضربان قلب جنین مشاهده شود، این روش متوقف خواهد شد. در نهایت از سونوگرافی برای تعیین محل جنین، جفت و مقدار مایع آمنیوتیک اطراف جنین استفاده می‌شود. 

شرایط پرخطر برای چرخش جنین بریچ به روش ECV

همه زنان باردار کاندید چرخش جنین به روش سفالیک خارجی نیستند. پزشکتان در مورد اینکه آیا این روش مناسب است یا خیر با شما صحبت می‌کند و سپس تصمیم خود را برای نوع زایمان مشخص می‌کند. در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر ممکن است چرخاندن نوزاد با خطراتی همراه باشد:

• خونریزی از واژن
• جفت سرراهی به شکلی که جفت، تمام یا بخشی از دهانه رحم شما را پوشانده باشد.
• کوچک بودن غیرطبیعی جنین
• مقدار کم مایع آمنیوتیک
• پایین یا بالا بودن غیرطبیعی ضربان قلب جنین
• پارگی زودرس غشاها از جمله کیسه آب
• زایمان دوقلو یا چندقلو
• غیرطبیعی بودن شکل رحم
• ابتلا به فشار خون بالا یا دیابت

همچنین اگر به دلیل وجود شرایط خاصی نیاز به عمل سزارین دارید یا اگر شرایطی دارید که مانع از مصرف داروهایی برای توقف انقباضات یا داروهای ضد انقباض رحم می‌شود، ممکن است ECV روش مناسبی برای شما نباشد. پزشک با بررسی سابقه پزشکی تان مشخص می‌کند که آیا ECV ایمن است یا خیر.

آیا چرخش جنین بریچ به روشECV موفقیت آمیز است؟

میزان موفقیت این روش در هفته 37 بارداری بیش از هر زمان دیگری است، چرا که بعد از این زمان، فضای کمتری در رحم برای حرکت جنین وجود دارد و قبل از هفته 36 هم هنوز این احتمال وجود دارد که جنین به طور خودبه‌خود بچرخد. همچنین اگر حجم مایع آمنیوتیک کافی باشد و جنین به داخل لگن پایین نیامده باشد یا اصطلاحاً جنین به داخل لگن نزول نکرده باشد، احتمالاً نتیجه موفقیت‌آمیز خواهد بود. البته در زنان با سابقه بارداری و زایمان، معمولاً احتمال موثر بودن این روش بیشتر است.

عوارض چرخش جنین به شیوه سفالیک خارجی

گاهی پس از چرخش جنین با کمک روش سفالیک خارجی، مجدداً جنین به وضعیت قبل خود بازمی‌گردد. پارگی زودرس غشاها از جمله کیسه آب، زایمان زودرس، خونریزی واژن و پریشانی جنین نیز از جمله عوارض این روش هستند. پزشک در مورد خطرات با شما صحبت خواهد کرد و با توجه به سوابق پزشکی، وضعیت سلامت و سوابق بارداری و وضعیت بارداری فعلی تصمیم می گیرد که آیا ECV برای شما و جنین‌تان بی‌خطر است است یا خیر.

چرخش جنین بریچ به روش طبیعی

علاوه بر چرخش جنین به روش سفالیک خارجی، راه‌هایی طبیعی برای چرخاندن جنین وجود دارد. با این حال، هیچ شواهدی مبنی بر اثربخشی کامل این روش‌ها و حتی ایمن بودن آنها وجود ندارد. برخی از این روش ها به شرح زیر می باشند:

نیروی جاذبه

اگر چه شواهد قطعی مبنی بر اثربخشی وضعیت بدن مادر بر روی جنین در دست نیست، اما ایده اصلی این است که شاید نیروی جاذبه زمین به چرخش جنین و قرارگیری در وضعیت سر به پایین موثر واقع شود. انجام یکی از این دو روش، معمولاً دو بار در روز و از شروع هفته 32 بارداری انجام می شود. به هنگام انجام این تمرینات توجه داشته باشید که:

• حتماً این حرکات را با معده خالی انجام دهید.
• مطمئن شوید که فردی در نزدیکی شما وجود دارد تا در صورتی که دچار احساس سبکی سر شدید، به شما کمک کند از جای خود بلند شوید.
• اگر در این وضعیت‌ها احساس ناراحتی دارید، انجام آن‌ها را متوقف کنید.

موقعیت 1: صاف روی پشت دراز بکشید و لگن خود را بالا بیاورید طوری که 23 تا 30 سانتی‌متر از زمین فاصله داشته باشد. باسن خود را با یک بالش تکیه دهید و 5 تا 15 دقیقه در این حالت بمانید.

موقعیت 2: زانو بزنید، ساعد دست‌هایتان جلوی شما روی زمین و باسنتان روی هوا باشد. پنج تا 15 دقیقه در این حالت بمانید.

وضعیت خوابیدن

بهترین وضعیت بدن برای خوابیدن در دوران بارداری خوابیدن به پهلو است. قرار دادن یک بالش بین پاها در این حالت، ممکن است به باز کردن لگن کمک کرده و به کودک اجازه دهد راحت‌تر حرکت کند. بهتر است پشت خود را هم به چندین بالش تکیه دهید. با این حال هیچ مدرکی دال بر کارآمد بودن این روش وجود ندارد، اما از آنجایی که این پوزیشن، بهترین حالت خوابیدن برای مادر و جنین است، امتحان آن ضرری ندارد. توجه داشته باشید که در اواخر بارداری به پشت خوابیدن، موقعیت امنی نیست، زیرا وزن کودک ممکن است رگ‌هایی را که اکسیژن و مواد مغذی را به او می‌رساند تحت فشار قرار دهد.

روش موکسی باسشن (Moxibustion) 

در این تکنیک قدیمی چینی، یک سری گیاه سوزانده می‌شوند تا نقاط طب سوزنی را تحریک کنند. بدین ترتیب که متخصص طب سوزنی با سوزاندن گیاه برنجاسف (ماگ ورت) در نزدیکی نقاط طب سوزنی، جنین را تحریک کرده، طوری که خودبه‌خود موقعیت خود را تغییر داده و می‌چرخد.

برخی مطالعات نشان می‌دهند که این روش در ترکیب با طب سوزنی یا روش‌های مربوط به وضعیت بدن مادر و انجام تمرینات بدنی مذکور ممکن است سودمند باشند. برخی مطالعات دیگر نشان داده‌اند که موکسی ‌باسشن هیچ کمکی برای قرار گرفتن نوزاد در وضعیت سفالیک نمی‌کند.

هیپنوتیزم

نتایج مطالعه‌ای حاکی از آن است که، زنانی که به طور مرتب در هفته‌های 37 تا 40 بارداری با هیپنوتیزم در حالت آرامش عمیق قرار می‌گیرند، در مقایسه با سایر زنان بیشتر احتمال دارد که جنین‌شان داخل رحم بچرخد. اگر می‌خواهید این تکنیک را امتحان کنید، به دنبال یک متخصص هیپنوتراپیست با تجربه کار مرتبط با زنان باردار باشید.

کایروپرکتیک

کایروپرکتیک و به ویژه تکنیکی به نام بریچ وبستر (Webster Breech Technique) با اصلاح وضعیت استخوان لگن، ستون فقرات، شل کردن رحم و رباط‌های اطراف باعث کاهش فشار روی لگن می‌شود. منطق روش بریچ وبستر بر این اصل است که نوزاد بریچ در رحمی که ریلکس و شل شده است، راحت‌تر می‌تواند بچرخد، اما نتایج تحقیقات در مورد خطرات و مزایای این روش محدود است. اگر به امتحان کردن این روش علاقه‌مند هستید، با پزشک خود در مورد مراجعه به یک متخصص کایروپرکتیک که در این تکنیک مجرب است، صحبت کنید.

موسیقی

استفاده از موسیقی یک روش امن، اما اثبات نشده‌ای است که برای چرخش جنین بکار می‌رود.  اصول این روش بر پایه این واقعیت است که جنین قادر به درک صداهای خارج از رحم بوده و می‌تواند صداها را بشنود. تنها کاری که باید در این روش انجام دهید این است که موسیقی را نزدیک قسمت پایین شکم خود پخش کنید. این کار به کودک کمک می‌کند که در جهت صدا حرکت کند. بعضی از زنان از هدفون استفاده می‌کنند تا جنین به موقعیت درست هدایت شود.

بنابر آنچه گفته شد، چنانچه جنین تا هفته 37 بارداری تغییر وضعیت ندهد و در حالت بریچ باقی بماند، شاید پزشک تصمیم به چرخاندن جنین بگیرد. برخی از این روش‌ها می توانند یک راه موفقیت‌آمیز برای چرخش جنین بریچ به شکل سر به پایین باشند. این روش‌ها زمانی استفاده می‌شوند که فردی بخواهد برای زایمان طبیعی اقدام کند.

توجه داشته باشید که هیچ کدام از این روش‌ها کاملاً بی‌خطر نیستند و در مواقعی می‌توانند موجب عوارض جدی شوند؛ بنابراین از هرگونه اقدام شخصی برای چرخش جنین خودداری بفرمایید و در مورد این روش‌ها با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که با مزایا و معایب روش های چرخش جنین آگاهی لازم را پیدا کرده‌اید که بتوانید خطرات آن را کاملاً درک کنید. فراموش نکنید که به دنیا آوردن نوزاد سالم همیشه اولویت اصلی است.

در اپلیکیشن مادرشو از قبل از بارداری تا پس از زایمان با شما هستیم و هر هفته اطلاعات متناسب با وضعیت شما را برایتان ارسال می‌کنیم تا این دوران را به سلامت سپری کنید.