سرطان واژن
سرطان واژن یک سرطان نادر است که در واژن ایجاد می‌شود. واژن لولهٔ عضلانی است که رحم را به اندام تناسلی خارجی متصل می‌کند و گاهی کانال تولد نامیده می‌شود. سرطان واژن بیشتر در سلول‌هایی که سطح واژن را پوشانده‌اند، رخ می‌دهد. در این مطلب با سرطان واژن، علائم سرطان واژن، تشخیص و درمان سرطان واژن آشنا شوید.
سرطان واژن
سرطان واژن یک سرطان بسیار نادر است که در واژن؛ هر جایی از واژن، یافت می‌شود. واژن لوله‌ای بین فرج و دهانهٔ رحم است. سرطان واژن تقریباً همیشه ناشی از عفونت مرتبط با انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است.
سرطان واژن اغلب با شرکت در غربالگری دهانهٔ رحم و نتایج تست پاپ اسمیر که هدف آن یافتن و درمان ناهنجاری‌ها قبل از تبدیل شدن به سرطان است، کشف می‌شود و می‌توان از آن پیشگیری کرد. سرطان واژن معمولاً بسیار آهسته رشد می‌کند و اینکه چقدر جدی است به بزرگی سرطان، گسترش آن به سایر نواحی و سلامت عمومی شخص ارتباط دارد.
اگرچه چند نوع سرطان می‌تواند از سایر نقاط بدن به واژن سرایت کند، اما سرطانی که در واژن شروع می‌شود نادر است. سرطان شروع‌شده از واژن سرطان اولیهٔ واژن نامیده می‌شود. تشخیص سرطان واژن در مراحل اولیه بیشترین شانس درمان را به بیمار می‌دهد. درمان سرطان واژنی که به خارج از واژن گسترش می‌یابد بسیار دشوارتر است.
علائم سرطان واژن
سرطان اولیه واژن ممکن است هیچ علامت و نشانه‌ای ایجاد نکند اما با پیشرفت این سرطان ممکن است علائم و نشانه‌هایی مانند موارد زیر مشاهده شود:
- خونریزی غیرمعمول واژینال، مثلاً پس از رابطهٔ جنسی یا بعد از یائسگی
- ترشحات آبکی واژن
- یک توده در واژن
- ادرار دردناک
- تکرر ادرار
- یبوست
- درد لگن
در صورت داشتن هر گونه علائم مرتبط با سرطان واژن، مانند خونریزی غیرطبیعی از واژن، به پزشک مراجعه کنید. از آنجا که سرطان واژن همیشه علامتی ایجاد نمی‌کند، توصیه‌های پزشک خود را در مورد زمان انجام معاینات روتین لگن دنبال کنید.
علل سرطان واژن
مشخص نیست چه چیزی باعث سرطان واژن می‌شود. به طور کلی، سرطان زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سالم دچار یک جهش ژنتیکی می‌شوند و این جهش سلول‌های طبیعی را به سلول‌های غیرطبیعی تبدیل می‌کند.
سلول‌های سالم با سرعت مشخصی رشد و تکثیر می‌کنند و در زمان مشخصی نیز می‌میرند. سلول‌های سرطانی بدون کنترل رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند و نمی‌میرند. در نهایت، این سلول‌های غیرطبیعی تجمع یافته یک توده یا تومور را تشکیل می‌دهند. سلول‌های سرطانی به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند و می‌توانند از تومور اولیه جدا و در نقاط دیگر بدن پخش شوند و اصطلاحاً متاستاز کنند.
انواع سرطان واژن
سرطان واژن بر اساس نوع سلولی که سرطان از آنجا شروع شده است به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. انواع سرطان واژن عبارت است از:
- کارسینوم سلول سنگ‌فرشی واژن که از سلول‌های نازک و مسطح (سلول‌های سنگ‌فرشی) که سطح واژن را پوشانده‌اند شروع می‌شود و شایع‌ترین نوع سرطان واژن است.
- آدنوکارسینوم واژن که در سلول‌های غده‌ای روی سطح واژن شروع می‌شوند.
- ملانوم واژن که در سلول‌های تولیدکنندهٔ رنگدانه (ملانوسیت) واژن ایجاد می‌شود.
- سارکوم واژن که در سلول‌های بافت همبند یا سلول‌های ماهیچه‌ای دیواره‌های واژن ایجاد می‌شود.
عوامل افزایش‌دهنده در ایجاد سرطان واژن
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش دهند شامل موارد زیر است:
افزایش سن
خطر ابتلا به سرطان واژن با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بیشتر افرادی که سرطان واژن در آنها تشخیص داده می‌شود بالای 60 سال دارند.
سلول‌های غیرعادی یا آتیپیک در واژن
علت دیگر، سلول‌های غیرعادی (آتیپیک) در واژن است که نئوپلازی داخل اپی‌تلیال واژن نامیده می‌شوند. تشخیص نئوپلازی داخل اپی‌تلیال واژن (VAIN) خطر ابتلا شخص به سرطان واژن را افزایش می‌دهد. وقتی نئوپلازی داخل اپی‌تلیال واژن وجود دارد، سلول‌های واژن متفاوت از سلول‌های طبیعی به نظر می‌رسند، اما به اندازه‌ای متفاوت نیستند که سرطان محسوب شوند. تعداد کمی از مبتلایان به VAIN در نهایت به سرطان واژن مبتلا می‌شوند، و پزشکان به درستی نمی‌دانند چه چیزی باعث می‌شود برخی موارد به سرطان تبدیل شوند و برخی دیگر خوش‌خیم باقی بمانند.
نئوپلازی داخل اپی‌تلیال واژن اغلب توسط ویروس پاپیلومای انسانی (اچ‌پی‌وی) ایجاد می‌شود. این ویروس که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود می‌تواند باعث سرطان دهانهٔ رحم، سرطان واژن، فرج و سرطان‌های دیگر شود. واکسن‌هایی وجود دارد که از برخی از انواع عفونت اچ‌پی‌وی جلوگیری می‌کنند.
قرار گرفتن در معرض داروی پیشگیری از سقط جنین
اگر مادر شما در دههٔ ۲۰ در دوران بارداری خود دارویی به نام دی اتیل استیل‌بسترول (DES) را مصرف کرده، ممکن است خطر ابتلای شما به نوع خاصی از سرطان واژن به نام آدنوکارسینوم سلول شفاف بالاتر باشد. سایر عوامل خطرسازی که با افزایش ریسک ابتلا به سرطان واژن مرتبط هستند شامل موارد زیر است:
- شرکای جنسی متعدد
- سن پایین هنگام اولین رابطهٔ جنسی
- سیگار کشیدن
- عفونت اچ‌پی‌وی
عوارض سرطان واژن
سرطان واژن ممکن است به نواحی دوردست بدن مانند ریه‌ها، کبد و استخوان‌ها گسترش یابد یا به عبارتی متاستاز کند.
پیشگیری از سرطان واژن
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان واژن وجود ندارد. با این وجود، با اقدامات زیر می‌توانید ریسک و احتمال بروز سرطان واژن را کاهش دهید:
به طور منظم معاینهٔ لگن و تست پاپ اسمیر انجام دهید: با انجام معاینات روتین لگن و تست پاپ اسمیر می‌توان احتمال کشف زودهنگام سرطان واژن را افزایش داد. زمانی که سرطان واژن در مراحل اولیه کشف شود، احتمال بیشتری دارد که درمان شود. با پزشک در مورد زمان شروع این آزمایش‌ها و تکرار آنها صحبت کنید.
از پزشک در مورد واکسن HPV سؤال کنید: دریافت واکسن برای جلوگیری از عفونت اچ‌پی‌وی ممکن است خطر ابتلا به سرطان واژن و سایر سرطان‌های مرتبط با ویروس اچ‌پی‌وی را کاهش دهد. از پزشک خود بپرسید که آیا تزریق این واکسن برای شما مناسب است یا خیر.
سیگار نکشید: اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. اگر سیگار نمی‌کشید، شروع نکنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش می‌دهد.
تشخیص سرطان واژن
غربالگری سرطان واژن
سرطان واژن گاهی قبل از آشکار شدن علائم و در طول یک معاینهٔ لگن معمولی کشف می‌شود. در طول معاینهٔ لگن، پزشک به دقت اندام تناسلی خارجی را بررسی می‌کند و سپس دو انگشت یک دست را وارد واژن می‌کند و همزمان دست دیگر را روی شکم فشار می‌دهد تا رحم و تخمدان‌ها را احساس کند. او همچنین ابزاری به نام اسپکولوم را وارد واژن می‌کند. اسپکولوم کانال واژن را باز می‌کند تا پزشک بتواند واژن و دهانهٔ رحم را از نظر وجود هر نوع ناهنجاری بررسی کند.
پزشک ممکن است تست پاپ اسمیر را نیز انجام دهد. تست پاپ معمولاً برای غربالگری سرطان دهانهٔ رحم استفاده می‌شود، اما گاهی اوقات سلول‌های سرطانی واژن را می‌توان در این تست تشخیص داد. این موضوع که هر چند وقت یک بار تحت این غربالگری‌ها قرار می‌گیرید به عوامل خطرساز شما برای سرطان ارتباط دارد و اینکه آیا در گذشته آزمایش پاپ اسمیری با نتیجهٔ غیرطبیعی داشته‌اید یا خیر. با پزشک خود در این مورد که چند وقت یک بار باید این غربالگری‌های سلامت را انجام دهید، صحبت کنید.
آزمایش‌هایی برای تشخیص سرطان واژن
پزشک می‌تواند معاینهٔ لگن و تست پاپ را برای بررسی ناهنجاری‌هایی که ممکن است حاکی از سرطان واژن باشد انجام دهد. بر اساس این یافته‌ها، پزشک اقدامات دیگری را برای تعیین وجود سرطان واژن انجام دهد، از جمله:
بررسی واژن با یک ابزار بزرگ‌نمایی: کولپوسکوپی نوعی معاینهٔ واژن با یک ابزار بزرگ‌نمایی دارای لامپ به نام کولپوسکوپ است. پروسهٔ کولپوسکوپی به پزشک اجازه می‌دهد تا سطح واژن را برای دیدن هر ناحیه‌ای از سلول‌های غیرطبیعی بزرگ کند.
برداشتن یک نمونه از بافت واژن برای آزمایش: بیوپسی روشی برای نمونه‌برداری از بافت مشکوک برای آزمایش و بررسی وجود سلول‌های سرطانی است. پزشک ممکن است در طول معاینهٔ کولپوسکوپی از بافت واژن نمونه‌برداری کند و نمونه بافت را برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستد.
تعیین مرحله یا استیج سرطان واژن
هنگامی که پزشک سرطان واژن را تشخیص داد، اقداماتی برای تعیین وسعت سرطان انجام خواهد شد؛ این فرایند مرحله‌بندی نام دارد. تعیین مرحلهٔ سرطان به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد چه درمان‌هایی مناسب بیمار است. برای تعیین مرحلهٔ سرطان، پزشک ممکن است از موارد زیر استفاده کند:
عکس‌برداری: پزشک ممکن است روش‌های تصویربرداری را برای تعیین اینکه سرطان گسترش یافته است یا نه تجویز کند. این روش‌ها ممکن است شامل اسکن اشعهٔ ایکس، سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی یا پت‌اسکن باشد.
دوربین‌های کوچک برای دیدن داخل بدن: روش‌هایی که از دوربین‌های کوچک برای دیدن داخل بدن استفاده می‌کنند می‌توانند به پزشک کمک کنند که تشخیص دهد آیا سرطان به نواحی خاصی گسترش یافته است یا خیر. او با کمک دوربین‌ها می‌تواند داخل مثانه (سیستوسکوپی) و رکتوم (پروکتوسکوپی) را مشاهده کند.
درمان سرطان واژن
گزینه‌های درمانی برای سرطان واژن به عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان واژن و مرحلهٔ آن ارتباط دارد. بیمار و پزشک با همکاری یکدیگر و بر اساس اهداف درمانی و عوارض جانبی که فرد مبتلا مایل به تحمل آن است، مشخص می‌کنند که کدام درمان بهتر است. درمان سرطان واژن معمولاً شامل جراحی و پرتودرمانی است.
عمل جراحی
انواع جراحی‌هایی که ممکن است برای درمان سرطان واژن استفاده شوند:
برداشتن تومورها یا ضایعات کوچک: سرطان محدود به سطح واژن ممکن است همراه با حاشیهٔ کوچکی از بافت سالم اطراف بریده شود تا اطمینان حاصل شود که تمام سلول‌های سرطانی حذف شده‌اند.
برداشتن واژن یا واژینکتومی: ممکن است برای حذف سرطان، برداشتن بخشی از واژن (واژینکتومی جزئی) یا کل واژن (واژینکتومی رادیکال) ضروری باشد. با توجه به وسعت سرطان، جراح ممکن است همزمان با واژینکتومی، جراحی برداشتن رحم و تخمدان‌ها (هیسترکتومی) و غدد لنفاوی مجاور (لنفادنکتومی) را توصیه کند.
برداشتن بیشتر اندام‌های لگنی یا اگزانتراسیون لگن: اگر سرطان در سراسر ناحیهٔ لگن گسترش یافته باشد یا اگر سرطان واژن عود کرده باشد، این جراحی گسترده می‌تواند یکی از گزینه‌ها باشد. در طول اگزانتراسیون لگن، جراح ممکن است بسیاری از اندام‌های ناحیهٔ لگن از جمله مثانه، تخمدان‌ها، رحم، واژن، رکتوم و قسمت پایینی رودهٔ بزرگ را خارج کند. سپس منافذی در شکم بیمار ایجاد می‌شود تا به ادرار (اوروستومی) و مواد زائد (کولوستومی) اجازهٔ خروج از بدن و جمع شدن در کیسه‌های استومی را بدهد.
اگر واژن به طور کامل برداشته شود، ممکن است جراحی دیگری برای ساخت یک واژن جدید صورت گیرد. جراحان از تکه‌های پوست، بخش‌هایی از روده یا لایه‌‌هایی از ماهیچه‌های سایر نواحی بدن برای ساخت واژن جدید استفاده می‌کنند.
با برخی تغییرات، واژن بازسازی‌شده به بیمار امکان رابطهٔ جنسی واژینال را می‌دهد. با این حال، واژن بازسازی‌شده با واژن طبیعی یکسان نیست. به عنوان مثال، واژن بازسازی‌شده فاقد روانکاری طبیعی است و به دلیل تغییر در عصب‌های اطراف آن، حس متفاوتی هنگام لمس ایجاد می‌کند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از پرتوهای انرژی قوی مانند اشعهٔ ایکس برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پرتودرمانی را می‌توان به دو شیوه استفاده کرد:
پرتودرمانی خارجی: پرتودرمانی خارجی با توجه به وسعت سرطان به کل شکم یا فقط لگن هدایت می‌شود. در طول پرتودرمانی خارجی، بیمار روی یک میز قرار می‌گیرد و یک دستگاه تشعشع بزرگ با هدایت پزشک ناحیهٔ مورد نظر را هدف قرار دهد. بیشتر زنان مبتلا به سرطان واژن پرتودرمانی خارجی دریافت می‌کنند.
پرتودرمانی داخلی: در طول پرتودرمانی داخلی (براکی‌تراپی)، ابزارهای رادیواکتیو، مثل ذرات (دانه‌ها)، سیم‌ها، سیلندرها یا مواد دیگر در واژن یا بافت اطراف آن قرار می‌گیرند. پس از مدت زمان معینی، ممکن است این ابزارها خارج شوند. افراد مبتلا به سرطان واژن در مراحل اولیه ممکن است فقط پرتودرمانی داخلی دریافت کنند. برخی دیگر ممکن است پس از انجام پرتودرمانی خارجی، تابش داخلی را دریافت کنند.
پرتودرمانی سلول‌های سرطانی را که به سرعت در حال رشد هستند می‌کشد، اما ممکن است به سلول‌های سالم مجاور نیز آسیب برساند و عوارض جانبی ایجاد کند. عوارض جانبی پرتودرمانی به شدت تابش و محل هدف گرفته‌شده ارتباط دارد.
گزینه‌های درمانی دیگر
اگر جراحی و پرتودرمانی نتوانند سرطان را کنترل کنند، ممکن است درمان‌های دیگری به بیمار پیشنهاد شود، از جمله:
شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی از مواد شیمیایی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. مشخص نیست که آیا شیمی‌درمانی برای درمان سرطان واژن مفید است یا خیر. به همین دلیل، شیمی‌درمانی معمولاً به تنهایی برای درمان سرطان واژن استفاده نمی‌شود. ممکن است در طول پرتودرمانی از شیمی‌درمانی برای افزایش اثربخشی پرتودرمانی استفاده شود.
کارآزمایی‌های بالینی: کارآزمایی‌های بالینی مطالعاتی برای آزمایش کردن روش‌های درمانی جدید هستند. اگرچه یک کارآزمایی بالینی فرصت امتحان کردن آخرین پیشرفت‌های درمانی را به بیمار می‌دهد، اما درمان شدن تضمینی نیست. در مورد کارآزمایی‌های بالینی موجود با پزشک خود صحبت کنید تا گزینه‌ها را بهتر بشناسید.
مراقبت تسکینی سرطان
مراقبت تسکینی نوعی مراقبت پزشکی تخصصی است که روی تسکین درد و سایر علائم یک بیماری جدی تمرکز دارد. متخصصان مراقبت‌های تسکینی با بیمار، خانواده و سایر پزشکان همکاری می‌کنند تا یک لایهٔ حمایتی اضافی را ارائه دهند که مکمل مراقبت‌های مداوم بیمار باشد. وقتی از مراقبت تسکینی همراه با سایر درمان‌های مناسب استفاده می‌شود، افراد مبتلا به سرطان ممکن است حال بهتری داشته باشند و مدت بیشتری عمر کنند.
مراقبت تسکینی توسط تیمی متشکل از پزشکان، پرستاران و سایر متخصصان آموزش‌دیده ارائه می‌شود. هدف تیم‌های مراقبت تسکینی بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان و خانواده‌هایشان است. این شکل از مراقبت در کنار درمان‌های پزشکی دیگر ارائه می‌شود.
مقابله و حمایت
نحوهٔ واکنش افراد به تشخیص سرطان منحصربه‌فرد است. شما ممکن است بخواهید دوستان و اعضای خانواده را کنار خود داشته باشید، یا ممکن است برای نظم دادن به احساسات خود بخواهید تنها باشید. شوک ناشی از این تشخیص ممکن است باعث شود احساس سردرگمی داشته باشید و حس کنید به خودتان اطمینان ندارید. برای مقابله و کنار آمدن تدابیر زیر را امتحان کنید:
در مورد نوع سرطان اطلاعات کافی جمع کنید تا بتوانید در مورد مراقبت خود تصمیم بگیرید: سؤالاتی را که باید در ملاقات بعدی از پزشک بپرسید، یادداشت کنید. از یکی از دوستان یا اعضای خانواده بخواهید که در ویزیت بعدی با شما بیاید تا یادداشت‌برداری کند. از تیم مراقبت‌های بهداشتی خود بخواهید منابع اطلاعاتی بیشتری به شما معرفی کنند. هر چه بیشتر در مورد وضعیت خود بدانید، هنگام تصمیم‌گیری در مورد درمان خود احساس راحتی بیشتری خواهید داشت.
صمیمیت جنسی با همسرتان را حفظ کنید: درمان‌های سرطان واژن احتمالاً عوارض جانبی ایجاد می‌کنند که صمیمیت جنسی را برای شما و همسرتان دشوارتر می‌کند. اگر درمان سرطان رابطهٔ جنسی را دردناک یا به طور موقت غیرممکن می‌کند، سعی کنید راه‌های جدیدی برای حفظ صمیمیت بیابید. گذراندن زمان باکیفیت با هم و گفت‌وگوهای معنادار راه‌هایی برای ایجاد صمیمیت عاطفی است. وقتی برای صمیمیت فیزیکی آماده شدید، آن را به تدریج و با ملایمت پیش ببرید. اگر عوارض جنسی درمان سرطان به رابطه شما با همسرتان آسیب رسانده است، با پزشک خود صحبت کنید. او ممکن است راه‌هایی برای مقابله با عوارض جانبی جنسی پیشنهاد کند و می‌تواند شما را به یک متخصص ارجاع دهد.
یک شبکهٔ پشتیبانی ایجاد کنید: داشتن حمایت دوستان و اعضای خانواده می‌تواند ارزشمند باشد. شاید متوجه شوید که صحبت کردن با یکی از دوستان یا نزدیکان در مورد احساساتتان کمک‌کننده است. سایر منابع حمایتی شامل مددکاران اجتماعی و روان‌شناسان است. اگر احساس می‌کنید به کسی برای صحبت کردن نیاز دارید، از پزشک خود بخواهید که شما را به این متخصصان ارجاع دهد.
شما همچنین می‌توانید با یک کشیش، خاخام یا دیگر رهبران روحانی صحبت کنید. سایر افراد مبتلا به سرطان نیز می‌توانند دیدگاه‌ها و زاویه دید منحصربه‌فردی ارائه دهند. آنها ممکن است بهتر از دیگران درک کنند که شما چه چیزی را از سر می‌گذرانید، بنابراین به یک گروه پشتیبانی حضوری یا آنلاین ملحق شوید.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
اگر علائم و نشانه‌هایی دارید که شما را نگران می‌کند، از پزشک یا متخصص زنان خود وقت بگیرید. اگر مشخص شود که سرطان واژن دارید، احتمالاً به متخصص سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان (متخصص آنکولوژی زنان) ارجاع داده خواهید شد. از آنجا که ویزیت‌ها می‌توانند کوتاه باشند و اغلب مسائل زیادی برای بررسی وجود دارد، فکر خوبی است که از قبل آماده باشید. در ادامه اطلاعاتی در این مورد که چطور آماده شوید و چه انتظاری از پزشک خود داشته باشید، آمده است:
- هر علائمی را که تجربه می‌کنید، از جمله علائمی که با دلیل وقت گرفتن از پزشک نامرتبط به نظر می‌رسد، یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس‌های عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید.
- از یکی از اعضای خانواده یا دوست خود بخواهید که با شما بیاید. گاهی اوقات درک تمام اطلاعات ارائه‌شده در یک ویزیت دشوار است. کسی که شما را همراهی می‌کند ممکن است چیزی را که شما نشنیده‌اید یا فراموش کرده‌اید به خاطر بیاورد.
- سؤالاتی را که از پزشک دارید بنویسید.
