روش‌ها و وضعیت‌های شیردهی
شیردهی یکی از طبیعی‌ترین کارهای دنیاست، اما حتی آن هم برای یادگیری کامل نیاز به تمرین دارد. یادگیری چگونگی نگه داشتن و حمایت از نوزاد در وضعیتی راحت، نیازمند هماهنگی و صبر مادران است و پیدا کردن یک وضعیت مناسب‌تر شیردهی که برای شما و نوزادتان بهتر باشد، ارزش تلاش کردن را دارد، زیرا شما و کودکتان هر روز ساعت‌های زیادی را صرف این کار خواهید کرد و لازم است که راحت باشید. در این مطلب می‌توانید با برخی وضعیت‌های قرارگیری صحیح مادر و نوزاد برای شیردهی و نکاتی برای یک شیردهی راحت و آسوده آشنا شوید.
وضعیت گهواره‌ای
برای این وضعیت سنتی شیردهی، شما باید سر نوزاد را در خم آرنج خود نگه دارید. بهتر است روی تختی بنشینید که جایی برای تکیه داشته باشد و بتوانید پای خود را دراز کنید یا روی صندلی‌ای بنشینید که دسته‌های راحتی دارد و پاهای خود را روی یک چهارپایه، میز عسلی یا زیرپایی بگذارید تا مجبور نباشید روی کودک خم شوید.
نوزاد را روی پا یا روی یک بالش شیردهی که در دامن شماست بگذارید، طوری که به پهلو قرار بگیرد و چهره، شکم و زانوهای او مستقیماً رو به شما باشد. دست نوزاد را که پایین قرار گرفته است یا کنار بدن شما قرار دارد، زیر دست خودتان بگذارید. اگر می‌خواهید از سینۀ راستتان شیر بدهید، سر نوزاد را در خم دست راست خود نگه دارید. ساعد خود را پشت نوزاد قرار دهید و گردن، ستون فقرات و باسن او را نگه دارید. زانوهای او را در برابر بدن خود، هم‌عرض یا کمی پایین‌تر از سینه‌ها نگه دارید. در نهایت نوزاد لازم است به صورت افقی یا با زاویۀ کمی قرار گرفته باشد.
وضعیت گهواره‌ای اغلب برای نوزادان فول‌ترم یعنی نوزادانی که پس از گذشت ۹ ماه کامل و با زایمان طبیعی به دنیا آمده‌اند مناسب است. برای زنانی که سزارین داشته‌اند، این روش شیردهی ممکن است فشار بیش از حدی روی شکم و جای زخم سزارین بیاورد. همچنین این وضعیت ممکن است هدایت دهان نوزاد به نوک سینه را دشوار کند، بنابراین ممکن است ترجیح دهید در حدود یک ماهگی از این وضعیت استفاده کنید که عضلات گردن کودک قوی‌تر شده باشد.
وضعیت گهواره‌ای متقاطع
این وضعیت که به نام گهواره‌ای متقاطع نیز شناخته می‌شود، از این جهت با وضعیت گهواره‌ای متفاوت است که شما سر کودک را در خم بازوی خود نگه نمی‌دارید. در واقع، نقش دست‌های شما جابه‌جا می‌شود. اگر در حال شیردهی از سینۀ راست خود هستید، از دست و ساعد چپ خود برای نگه داشتن کودک استفاده کنید.
بدن او را طوری قرار دهید که قفسۀ سینه و شکم او مستقیماً رو به شما باشد. سپس با قرار دادن انگشت خود در پشت سر و زیر گوش نوزاد، دهان او را به سمت سینه هدایت کنید. دست راستتان هم زیر بدن نوزاد قرار می‌گیرد. این وضعیت می‌تواند برای نوزادان کوچکی مناسب باشد که در چفت کردن نوک سینه در دهان خود مشکل دارند.
وضعیت زیر بغل
در این وضعیت، شما کودکتان را از همان سمتی که در حال شیردهی هستید زیر بازوی خود جا می‌دهید. برای این کار، ابتدا نوزاد را در کنار خود و زیر بغلتان قرار دهید. صورت او باید رو به شما باشد، طوری که بینی او با نوک سینۀ شما هم‌سطح باشد و پاهایش رو به پشت شما باشد. دستتان را روی یک بالش در دامن خود یا درست کنار بدنتان بگذارید و شانه‌ها، گردن و سر نوزاد را با دست نگه دارید. با دست دیگرتان به شکل C، سینۀ خود را نگه دارید و نوزاد را به نوک سینۀ خود هدایت کنید، بهتر است ابتدا چانۀ نوزاد را به سمت سینۀ خودتان ببرید. مراقب باشید نوزاد را آن‌قدر به سینۀ خود فشار ندهید که مقاومت کند و سر خود را به عقب قوس دهد. از ساعد خود برای نگه داشتن قسمت فوقانی پشت او استفاده کنید.
اگر سزارین داشته‌اید، می‌توانید از این روش استفاده کنید تا از فشار آوردن نوزاد روی شکمتان جلوگیری شود. همین‌طور اگر نوزاد شما هنوز کوچک است یا در چفت کردن سینه در دهان خود مشکل دارد، این وضعیت به شما امکان می‌دهد که سر او را به سمت نوک سینه هدایت کنید. این روش شیردهی همچنین برای زنانی که سینه‌های بزرگ یا نوک سینۀ مسطح یا صاف دارند و برای مادرانی که دوقلو دارند نیز مناسب است. به این شکل که یک بالش شیردهی را زیر سر هر دو کودک که زیر بغل شما هستند می‌گذارید تا از سینه‌هایتان شروع به شیر خوردن کنند و بالای کمر و نزدیک به پشت گردن آنها را با دست‌هایتان نگه می‌دارید.
وضعیت خمیده به پهلو یا خوابیده به پهلو
برای شیردهی در زمانی که در بستر به پهلو دراز کشیده‌اید، از همسرتان یا یک نفر دیگر بخواهید که چند بالش برای تکیه دادن در پشت شما قرار دهد. می‌توانید یک بالش نیز زیر سر و شانه‌های خود و یکی بین زانوهای خم‌شدۀ خود قرار دهید. هدف از قرار دادن بالش‌ها این است که باسن و پشت شما در یک خط مستقیم قرار بگیرد. کودک را به سمت خود بکشید، طوری که بدن او مستقیماً رو به شما باشد. سر او را در چهارچوب زیر بغل خود قرار دهید یا سر او را روی بازویتان نگه دارید و دست خود را زیر سرتان تکیه دهید که سد راه نباشد. به عبارت دیگر، سر او را در چهارچوب زیر بغل و روی دست پایین خود بگذارید یا با دست بالایی خود نگه دارید که در حالت دوم، دست پایین خود را زیر سرتان تکیه دهید تا سد راه نباشد. توجه داشته باشید که سر نوزاد در حالت شیردهی خوابیده باید کمی بالاتر از بدن او قرار بگیرد.
اگر نوزاد شما نیاز دارد که بالاتر و نزدیک‌تر به سینۀ شما باشد، یک بالش کوچک یا یک پتوی تاشده زیر سر او قرار دهید. نوزاد نباید برای رسیدن به نوک سینۀ شما دچار سختی باشد و شما هم نباید به سمت او خم شوید. ممکن است لازم باشد با قرار دادن انگشتان دست خود در زیر سینه، آن را بالا بکشید تا او بتواند به راحتی به نوک سینه برسد. اگر شما در حال بهبود از جراحی سزارین یا یک زایمان دشوار هستید، اگر نشستن برای شما راحت نیست، یا اگر شما در شب یا در طول روز در رختخواب به نوزاد شیر می‌دهید، می‌توانید از این روش استفاده کنید.
وضعیت کوالا
برای شیردهی به روش کوالا، ابتدا کودک را در حالت عمودی روی رانتان بگذارید، به شکلی که پاهای او از دو طرف پای شما آویزان باشد و دستتان را به پشت کودک تکیه بدهید و خیلی راحت شروع به شیر دادن به او شیر کنید. شاید بهتر باشد این روش را برای زمانی بگذارید که کودکتان کمی بزرگ‌تر شد و کنترلش روی سرش بیشتر شد.
وضعیت بیولوژیکی
برای شیردهی به روش بیولوژیکی یا حالت تکیه‌داده، ابتدا جایی راحت را انتخاب کنید و سپس در حالت نیمه لم‌داده آنجا بنشینید و تکیه بدهید. کودک را روی شکم یا شانه‌تان بخوابانید به شکلی که شکمش روی شکم شما و سرش به سمت سینهٔ شما باشد. احتمالاً او خودش خیلی راحت شیر خوردن را شروع می‌کند. یادتان باشد دستتان را نیز به عنوان یک تکیه‌گاه پشت کودک بگذارید.
وضعیت شیردهی بعد از زایمان سزارین
برای شیر دادن به کودکتان بعد از جراحی سزارین می‌توانید روش تکیه‌داده را امتحان کنید. برای این کار می‌توانید در حالت نیمه لم‌داده، کودکتان را به صورت عمودی روی شانهٔ خود قرار دهید تا تماسی با زخم جراحی سزارین پیدا نکند. سپس به همان شکل سر و دهانش را به سینهٔ خود نزدیک کنید تا شروع به شیر خوردن کند. بد نیست اگر عکس‌هایی از این روش را در اینترنت جست‌وجو کنید و از پزشک کودکتان نیز کمک بخواهید تا دچار اشتباهی در عمل کردن به این روش شیردهی نشوید.
اگر غیر از این وضعیت، با روش‌های دیگر هم برای شیردهی به کودکتان راحت هستید می‌توانید از همان روش استفاده کنید. همچنان که زخم شما بهبود پیدا می‌کند و کودکتان بزرگ‌تر می‌شود، شما نیز مهارت بیشتری در شیردهی پیدا می‌کنید و احتمالاً وضعیت شیردهی‌تان را تغییر خواهید داد.
نکاتی در مورد وضعیت‌های شیردهی
برای یک شیردهی راحت‌تر نکاتی وجود دارد که می‌توانید با امتحان کردن و تمرین آنها شیردهی موفق‌تری داشته باشید. برخی از این نکات شامل موارد زیر است:
تکیه بدهید: برای پشتیبانی بیشتر از پشت و دست‌هایتان، از یک صندلی راحت دسته‌‌دار و تعداد زیادی بالش استفاده کنید. بیشتر کاناپه‌ها به اندازۀ کافی از بدن شما پشتیبانی نمی‌کند و بدون بالش برای شیردهی مناسب نیست. چند بالش نیز زیر پای خود بگذارید، تا مجبور نباشید روی کودک خم شوید. یک چهارپایه، زیرپایی، میز عسلی یا چند ردیف کتاب نیز همین کار را می‌کند. قرار دادن یک بالش یا پتوی تاشده روی دامنتان نیز می‌تواند مانع از قوز کردن شما روی کودک شود.
سینۀ خود را با دست نگه دارید: در دوران شیردهی سینه‌های شما بزرگ‌تر و سنگین‌تر می‌شود و بهتر است در حین شیردهی، از دست آزاد خود برای نگه داشتن سینه در وضعیتی به شکل حرف C کمک بگیرید؛ یعنی چهار انگشت زیر سینه و انگشت شست روی سینه و بالای نوک سینه، طوری که چهار انگشت و انگشت شست موازی باشند و بین آنها شکلی شبیه حرف C ایجاد شود. همچنین می‌توانید سینۀ خود را در وضعیتی به شکل حرف V قرار دهید؛ به شکلی که سینۀ خود را بین انگشت اشاره و انگشت وسط خود نگه دارید، طوری که انگشت اشاره، بالای نوک سینه و انگشت میانی پایین آن قرار گیرد و شکلی شبیه حرف V بین آنها ایجاد شود. باید انگشت خود را حداقل ۵ سانتی‌متر بالای نوک سینه و هالۀ رنگی دور آن قرار دهید، طوری که کودک به جای نوک سینه، انگشتان شما را در دهانش قرار ندهد.
بدن کودک را تکیه دهید: احساس راحتی و آسودگی کمک خواهد کرد که با آرامش و به شکل درست به کودکتان شیر بدهید. از بازو و دست خود، به علاوۀ بالش‌ها یا یک پتوی تاشده، برای نگه داشتن سر، گردن، پشت و باسن کودک استفاده کنید و بدن کودک را در یک خط مستقیم نگه دارید. شما می‌توانید با ملایمت دست‌های نوزاد را کنار بدنش نگه دارید تا شیردهی را آسان‌تر کنید.
وضعیت شیردهی را تغییر دهید: برای پیدا کردن راحت‌ترین وضعیت شیردهی، روش‌های مختلف را امتحان کنید. بسیاری از زنان متوجه می‌شوند که بهترین راه برای جلوگیری از مسدود شدن مجاری شیر این است که به طور منظم، وضعیت شیردهی را تغییر دهند. از آنجا که هر وضعیت شیردهی به قسمت متفاوتی از نوک سینه فشار وارد می‌کند، ممکن است با این کار از زخم شدن نوک سینه نیز جلوگیری کنید. اگر در هر وعدۀ شیردهی، سینه‌ای را که با آن شروع به تغذیه می‌کنید تغییر دهید، یعنی یک بار شیردهی را از سینۀ راست و بار بعد از سینۀ چپ شروع کنید، تولید شیر در سینه‌ها را افزایش خواهید داد.
با آرامش به نوزادتان شیر بدهید: چند نفس عمیق بکشید، چشمانتان را ببندید و به موضوعات آرامش‌بخش فکر کنید. یک لیوان بزرگ آب سرد، شیر یا آب‌میوۀ خنک کنار دست خود بگذارید تا در حین شیردهی بنوشید، زیرا وجود آب کافی در بدن به تولید شیر کمک می‌کند و همیشه سعی کنید در شرایطی که بیشترین آرامش را دارید به نوزادتان شیر بدهید.
زمان اتمام شیردهی را بدانید: در حالت ایده‌آل، کودک شما وقتی که یک سینه یا هر دو را خالی کرده است، به این نتیجه می‌رسد که به اندازۀ کافی غذا خورده است. اگر نیاز دارید که وضعیت قرارگیری کودک را تغییر دهید، سینۀ دیگر را در دهان او بگذارید یا اگر به هر دلیلی نیاز دارید که شیردهی را متوقف کنید، به آرامی انگشت کوچک خود را وارد گوشۀ دهان او کنید، شنیدن یک صدای آرام از دهان نوزاد به معنای آن است که عمل مکیدن را قطع کرده‌اید و در این زمان می‌توانید او را از سینه جدا کنید، بدون این که نوک سینه را تحت فشار و در معرض آسیب قرار دهید.
