اصول اولیهٔ آموزش خواب به کودکان شیرخوار
آموزش خواب فرایند کمک به کودک برای یادگیری و آموختنِ به خواب رفتن و خوابیدن در طول شب است. برخی کودکان این کار را خیلی زود و به راحتی انجام می‌دهند، اما بسیاری از کودکان در آرام شدن برای به خواب رفتن یا دوباره خوابیدن بعد از زمانی که بیدار شده‌اند مشکل دارند و به کمک نیازمندند. در این مطلب می‌توانید با لزوم پیدا کردن یک روش آموزشی خواب، سن و زمان مناسب، آمادگی برای شروع و چگونگی آموزش خواب آشنا شوید.
لزوم استفاده از روش‌های آموزش خواب برای کودکان
آموزش خواب به کودکان یک اجبار لازم نیست، بلکه والدین اغلب زمانی تصمیم می‌گیرند یک روش آموزش خواب را امتحان کنند که از عادات خواب فرزندشان خسته و درمانده شده‌اند و هیچ‌کدام از کارهایی که خودشان انجام داده‌اند تأثیری در خوابیدن کودکشان نداشته است، پس اگر شما از شرایط خواب کودکتان راضی هستید، نیازی به آموزش خواب به کودک خود ندارید و بهتر است به همان روال همیشگی خودتان ادامه دهید.
همچنین خانواده‌ها و شرایط زندگی والدین بسیار با یکدیگر متفاوتند و پدر و مادرها انتظارات و قدرت تحمل‌های مختلفی نیز دارند. به عنوان مثال کودک ۹ ماهه‌ای که شب‌ها دو بار از خواب بیدار می‌شود ممکن است والدینی داشته باشد که از شدت خستگی به گریه بیفتند اما خانوادهٔ دیگری ممکن است از چنین وضعیتی کاملاً راضی باشد، پس اگر شرایط خواب کودک برای خانوادهٔ شما مساعد نباشد، خودتان کم‌کم یا خیلی زود متوجه خواهید شد و می‌توانید برای رفع این مشکل، موضوع را با پزشک کودکتان مطرح کنید یا خودتان دربارهٔ برخی از روش‌های آموزش خواب یا نظرات مختلف کارشناسان دربارهٔ آموزش خواب به کودکان مطالعه و تحقیق کنید.
سن شروع آموزش خواب به کودک
بیشتر کارشناسان توصیه می‌کنند که آموزش خواب را بین چهار تا شش ماهگی شروع کنید. کودکان معمولاً تا چهار ماهگی چرخهٔ خواب و بیداری منظمی پیدا کرده‌اند و بیشتر وعده‌های شیر خوردن در طول شب را کنار گذاشته‌اند که اینها علائم آماده بودن کودک برای شروع آموزش خواب است. بسیاری از کودکان در این سن از لحاظ تکاملی هم آمادهٔ خوابیدن مداوم و پیوسته بدون بیدار شدن در طول شب هستند.
البته این نکته را نیز در نظر بگیرید که هر کودکی با دیگری متفاوت است و برخی کودکان ممکن است تا وقتی کمی بزرگ‌تر می‌شوند هنوز آمادهٔ آموزش خواب نباشند. برخی شیرخواران از همان سن پایین هفت ساعت متوالی یا بیشتر می‌خوابند و برخی دیگر تا خیلی بعدتر، این کار را نمی‌کنند. اگر مطمئن نیستید که آیا کودکتان برای آموزش خواب آماده است یا خیر، بهتر است از پزشکش در این مورد سؤال کنید.
نکاتی قبل از شروع آموزش خواب به کودک
قبل از اینکه آموزش خواب به کودکتان را شروع کنید، بهتر است با نکاتی برای داشتن نتیجهٔ بهتر آشنایی داشته باشید. برخی از این نکات شامل موارد زیر است:
خوش‌خواب یا بدخواب بودن کودک: برخی کودکان خوش‌خواب‌تر از بقیه هستند و خیلی زود برنامهٔ خوابی پیدا می‌کنند که همه از آن راضی هستند و برخی نیز بیشتر بهانه‌گیر یا بدخواب هستند و ممکن است برای خوابیدن به نظم و ترتیب یا تسکین و تسلی بیشتری نیاز داشته باشند، اما در نهایت تمام کودکان توانایی یادگیری خوابیدن را دارند.
تفاوت کودکان با یکدیگر: هر کودکی، حتی در مقایسه با خواهر یا برادر دیگرش متفاوت است، بنابراین اگر راهکارها و روش‌های مناسب خوابی که برای فرزند اولتان استفاده کردید برای دومی جواب نمی‌دهد، شاید به ایده‌ها و روش‌های آموزش خواب دیگری نیاز دارید.
انتخاب روش خواب مناسب: اگر بیش از یک فرزند دارید، ممکن است برای فرزند دوم یا سومتان نتوانید از روشی مثل روش «گریه تا خواب» استفاده کنید، زیرا یک کودک گریان احتمالاً بچه‌های دیگرتان را بیدار خواهد کرد.
استفاده از روش خواب طبق میل خودتان: لازم نیست هیچ روشی را دقیقاً به همان شکل توصیه‌شده دنبال کنید. ممکن است فقط یک جنبه یا یک نکته از روشی خاص را برای کودکتان مفید بیابید، پس از هر روش هرچه می‌خواهید را بردارید و مابقی را حذف کنید.
ساختن یک روش خواب شخصی: گاهی اوقات خانواده‌ها روش‌های شخصی خودشان را برای عادت دادن کودکانشان به عادات خواب خوب پیدا می‌کنند. اگر روش شخصی خودتان مؤثر است، همان را ادامه دهید.
آمادگی برای پسرفت کودک: این نکته را در نظر داشته باشید که حتی بعد از اینکه آموزش خواب به خوبی انجام گرفت و به پایان رسید، ممکن است کودکتان گاهی دچار یک پسرفت موقتی شود، مثلاً وقتی بیمار می‌شود یا وقتی در سفر هستید، بنابراین آمادگی این را داشته باشید که کودک گاهی در این زمینه پسرفت داشته باشد.
مراحل و نحوهٔ آموزش خواب به کودک
برای یاد دادن و آموزش خواب به کودکان شیرخوار لازم است با نکاتی در این زمینه آشنا شوید. با مقدمات زیر می‌توانید پیش‌زمینهٔ یک آموزش خواب موفق را فراهم کنید:
یک مراسم روتین قبل از خواب ایجاد کنید: یک مراسم معمول و روتین هر شب می‌تواند شامل حمام بردن کودک، کتاب خواندن یا یک لالایی و بعد قرار دادن کودک در رختخوابش باشد. البته یادتان باشد که لازم نیست هر شب کودکتان را حمام کنید، بلکه شستن دست و صورت یا دست و پایش هم کافی است.
ساعت ثابتی را برای خواب شب تعیین کنید: کارشناسان، ساعت خواب شب را بین هفت تا هشت شب توصیه می‌کنند، یعنی تا وقتی که کودک خیلی خسته نشده باشد یا در حال جنگیدن با خواب نباشد. این ساعت حداکثر ۱۰ شب است.
در طول روز یک برنامهٔ قابل پیش‌بینی را دنبال کنید: سعی کنید کودکتان را هر روز تقریباً سر ساعت مشخصی بیدار کنید و تغذیه و چرت‌های او در طول روز را هم حدوداً در زمان مشخصی انجام دهید. این قابل پیش‌بینی بودن به کودک احساس آرامش و امنیت می‌دهد و طبیعتاً یک کودک آرام راحت‌تر هم می‌خوابد.
از بیمار نبودن کودک مطمئن شوید: اطمینان حاصل کنید که کودکتان بیماری و عارضه‌ای ندارد که روی خواب او تأثیر نامطلوب بگذارد. یک عارضهٔ پنهان مثل آپنهٔ خواب ابتدا لازم است تحت بررسی پزشک قرار بگیرد تا بعد از آن شما بتوانید آموزش خواب را آغاز کنید.
