آموزش دستشویی رفتن به کودکان: پسرها
آموزش استفاده از توالت به کودکتان نیازمند وقت و صبوری از جانب شما و همکاری و انگیزه از طرف اوست. بنابراین، وقتی میدانید مقاومت طبیعی کودک شما برای گرفتنش از پوشک زیاد است، از آموزش دستشویی رفتن به او بپرهیزید و تا زمانی که او نسبت به این اتفاق جدید و مهم پذیرا و مشتاق به نظر برسد صبر کنید. در این مطلب با نکاتی در مورد آموزش استفاده از توالت به پسرها آشنا شوید.
آموزش توالت رفتن پسرها
سن پسرتان را در نظر بگیرید
کلید موفقیت در آموزش استفاده از توالت شروع آن در زمانی است که فرزندتان به آن علاقهمند و راغب است و توانایی جسمی یادگیری آن را دارد. در حالی که برخی بچهها حتی از ۱۸ ماهگی آماده هستند، برخی دیگر ممکن است تا مدتی پس از سومین سالگرد تولد خود آماده یادگیری نباشند. برخی از کارشناسان معتقدند که پسران پوشیدن پوشک را کمی بیشتر از دختران ادامه میدهند، زیرا آنها بهطورکلی فعالتر هستند و کمتر احتمال دارد که از بازی دست بکشند و برای استفاده از دستشویی وقت بگذارند.
آمادگی کودک را بسنجید
هیچ نفعی در تلاش برای شروع زودهنگام آموزش این مهارت وجود ندارد. وقتی والدین آموزش استفاده از توالت را خیلی زود شروع میکنند، احتمالاً فرایند آموزش طولانیتر خواهد شد. به عبارت دیگر، صرف نظر از اینکه کی آموزش را شروع میکنید، در هر صورت در زمان مشخصی به مقصد خود میرسید. بنابراین، قبل از شروع بهتر است مطلب مادرشو در مورد نکاتی دربارهٔ شروع آموزش توالت رفتن را بخوانید.
در زمان درستی شروع کنید
آموزش نحوهٔ استفاده از توالت نیازمند وقت و صبوری از جانب شما و میزان قابل قبولی همکاری و انگیزه از جانب پسرتان است. پس وقتی مشخص شد که فرزندتان آمادهٔ آموزش است، به زمانبندی و موقع این کار هم توجه کنید. همچنین یادتان باشد که اضطراب یا تغییرات بزرگ در زندگی ممکن است آموزش موفقیتآمیز استفاده از توالت را دشوار کند.
مطمئن شوید که برنامهٔ روزمرهٔ فرزندتان به خوبی تثبیت شده است. مثلاً اگر او تازه رفتن به مهدکودک را شروع کرده است یا خواهر یا برادر جدیدی دارد، شاید کمتر پذیرای تغییر باشد یا آنقدر احساس فشار و ناراحتی کند که نتواند از عهدهٔ این چالش جدید بربیاید. تا زمانی که او نسبت به چیزهای جدید پذیرا و مشتاق به نظر برسد صبر کنید، تا درنتیجه بتوانید استفاده از توالت را با موفقیت آموزش دهید.
بگذارید تماشا کند و یاد بگیرد
کودکان نوپا با تقلید است که یاد میگیرند و تماشای والدین در حین استفاده از دستشویی اولین قدم طبیعی در این راه است. او ممکن است متوجه شود که بابا توالت را به شکلی متفاوت از مامان استفاده میکند، که خود این فرصت خیلی خوبی ایجاد میکند تا مکانیسم اصلی نحوهٔ استفادهٔ پسرها از دستشویی را توضیح دهد. نگاه کردن کودک هم به این معنا نیست که او جزئیات را ببیند یا باعث ایجاد هر نوع شک و تردید یا ترس در شما برای دیدن اندام خصوصیتان توسط کودک شود. منظور از نگاه کردن کودک، ایجاد دیدی کلی از روند دستشویی رفتن است، پس سعی کنید به این اتفاق به شکلی منطقی و با دید والدینی آگاه نگاه کنید و درگیری فکری غیرضروری برای خودتان ایجاد نکنید.
هنگام صحبت در مورد اعضای بدن، لازم است که از نظر توضیح آناتومی به فرزندتان راحت و دقیق باشید. اینکه به او یاد بدهید که از آلت تناسلیاش با اسمهای عجیب و غریبی مثل «جیگیلی» یا «گیگیلی» نام ببرد، درحالیکه دیگر اعضای بدنش همگی اسم واقعیشان را دارند که مسخره به نظر نمیآید، ممکن است تلویحاً این را به او القا کند که دستگاه تناسلیاش چیزی خجالتآور است، پس از گذاشتن اسمهای ساختگی روی اندام تناسلی کودکتان پرهیز کنید.
تجهیزات مناسب بخرید
بیشتر کارشناسان توصیه میکنند یک لگن سادهٔ سایز کودک بخرید که بتواند آن را مال خودش بداند. هنگامی که فرزندتان روی لگن نشسته، مهم است بتواند درحالیکه پاهایش روی زمین است کمی به جلو خم شود، به ویژه وقتی مدفوع دارد. از طرفی هم، نشستن روی این نوع لگن در مقایسه با یک توالت بزرگ، احساس امنیت بیشتری در او ایجاد خواهد کرد، به عنوان مثال، بسیاری از کودکان نوپا از افتادن در توالت میترسند و اضطراب آنها میتواند در آموزش دستشویی رفتن اختلال ایجاد کند. بهطورکلی هم یک توالت ایرانی یا فرنگی مخصوص بزرگسال قابل استفاده برای یک کودک دو ساله نیست. شما ممکن است به جای تبدیل توالت بخواهید یک توالت مخصوص کودکان بخرید که شبیه یک توالت فرنگی واقعی است اما کوچک و در اندازهٔ کودکان و اغلب از جنس پلاستیک که طبعاً هزینهٔ بیشتری دارد و تهیهٔ آن به سلیقه و تشخیص خود شما ارتباط دارد. این توالتها در رنگ و شکلهای متنوعی در بازار موجود است.
نکتهای که باید به آن دقت کنید این است که، اگر ترجیح میدهید به جای لگن سایز کودک یک تبدیل صندلی را برای توالت فرنگی خودتان بخرید، مطمئن شوید که راحت و ایمن است و محکم به توالت وصل میشود. همچنین باید به فرزندتان یک چهارپایه بدهید، زیرا او باید بتواند هر بار که دستشویی میرود به راحتی روی توالت بنشیند و بلند شود و با پاهایش وضعیت خود را ثابت و محکم کند.
هنگام خرید لگن مخصوص برای فرزندتان، به دنبال لگن بدون محافظ ادرار یا با محافظ قابل جدا شدن باشید. اگرچه محافظ ادرار ممکن است سرویس بهداشتی شما را از پاشیدن مقداری ادرار منحرفشده محافظت کند، اما این ابزار بیشتر اوقات به آلت تناسلی پسران هنگام نشستن روی توالت برخورد میکند و آن را خراش میدهد و این میتواند باعث شود که او دستشویی رفتن را با درد مرتبط کند و مشکل به وجود بیاید.
همچنین شما میتوانید چند کتاب تصویری یا ویدیوی مناسب سنش در مورد توالت رفتن کودکان برای پسرتان تهیه کنید. این وسایل کمکی میتوانند فهم این همه اطلاعات جدید را برای او راحتتر کند. غیر از این موارد هم دستشوییها میتوانند مکانی خطرناک برای کودکان نوپای کنجکاو باشند. بنابراین، همیشه در شروع هنگام استفاده از توالت بر او نظارت کنید.
به کودک کمک کنید تا با توالت احساس راحتی پیدا کند
به فرزندتان فرصت بدهید که به تصور استفاده از توالت عادت کند. برای شروع به او بفهمانید که این لگن فقط مال خودش است. میتوانید با نوشتن نام کودک روی آن یا اجازه دادن به او برای تزیین آن با برچسبها، آن را شخصیسازی کنید. سپس به او بگویید که به عنوان تمرین با لباس روی آن بنشیند.
بعد از اینکه برای حدود یک هفته به این شکل تمرین کرد، پیشنهاد کنید که آن را با پایین کشیدن شلوارش امتحان کنید. اگر به نظر میرسد نسبت به این کار مقاومتی دارد، از وسوسهٔ فشار آوردن به او خودداری کنید.، چون این کار فقط جنگ قدرتی ایجاد میکند که میتواند کل روند آموزش را از مسیر طبیعی خود خارج کند.
اگر فرزندتان عروسک محبوبی دارد، از آن برای نمایش عملی این کار استفاده کنید. بیشتر کودکان از تماشای حرکت داده شدن اسباببازیهای محبوب خود لذت میبرند و ممکن است فرزندتان با این روش بهتر یاد بگیرد تا وقتی شما مستقیم به او میگویید چه کاری انجام دهد. برخی والدین حتی یک توالت کاردستی برای این عروسک درست میکنند و بعد درحالیکه کودک روی لگن کوچک خود نشانده شده است، اسباببازی محبوبش نیز میتواند روی لگن مخصوص خودش بنشیند.
با لباس زیر جذاب ایجاد انگیزه کنید
با بردن فرزندتان به خرید لباس زیر، توجه او را به مزایای یادگیری استفاده از دستشویی جلب کنید. به او بگویید که میتواند هر مدلی که دلش خواست را انتخاب کند. با طرح حیوانات یا قطار، شورت اسلیپ یا باکسر و هر چیزی که برایش جذاب است.
از پیش در مورد این خرید صحبت کنید تا او از اینکه به اندازهٔ کافی بزرگ شده است که از دستشویی استفاده کند و لباس زیر «واقعی» درست مانند لباس پدر یا برادر بزرگترش بپوشد، هیجانزده شود. اگر به نظر میرسد کمی در پوشیدن آنها تردید دارد، ببینید که آیا حاضر است آنها را روی پوشکش بپوشد یا نه و وقتی به آنها عادت کرد، ممکن است اصرار کند که دیگر پوشکش را کنار بگذارد.
یک برنامهٔ زمانی استفاده از شورت آموزشی یا لباس زیر تنظیم کنید
اول باید تصمیم بگیرید که آیا میخواهید از روش رفت و برگشت بین پوشک و لباس زیر استفاده کنید یا روش جایگزینی ناگهانی و همیشگی لباس زیر؟ برخی کارشناسان توصیه میکنند که ابتدا شورتهای آموزشی یا پوشکهای شورتی یکبارمصرف را جایگزین کنید. این پوشکهای شورتی اساساً مثل پوشک بچه معمولی هستند اما چسب ندارند و میتوان آنها را مانند لباس زیر راحت بالا و پایین کشید.
برخی دیگر از کارشناسان اما مخالف هستند و میگویند بهتر است که مستقیماً از لباس زیر یا شورت آموزشی استفاده کنید. شورتهای آموزشی دارای یک لایهٔ داخلی ضدحساسیت است که قابل جدا شدن و شستوشوست و ساختار پرزیشکل آن قدرت جذب بالایی دارد که مانع از نشت ادرار و مدفوع کودک به بیرون میشود. این شورتها هم شبیه پوشکهای شورتی هستند که چسب ندارند و به راحتی بالا و پایین کشیده میشوند. این شورتها همچنین به فرزندتان کمک میکند تا به تنهایی لباسش را برای دستشویی کردن پایین بیاورد که مرحلهٔ مهمی در یادگیری کامل استفاده از توالت است. هم پوشکهای شورتی و هم شورتهای آموزشی این اجازه را میدهند تا در صورت خیس شدنشان، کودکتان سریع بفهمد و انتخاب نهایی با شماست که با توجه به شناختتان از کودک، میخواهید از کدام یک استفاده کنید.
غیر از موارد بالا، کنار گذاشتن پوشک به برنامهٔ روزانهٔ شما و اینکه پسرتان به مهدکودک میرود یا خیر هم ارتباط دارد، چون اگر کودک به مهدکودک میرود، باید راهکارهای خود را با مربی مهد او نیز هماهنگ کنید.
اول نشستن و بعد ایستادن را به او بیاموزید
از آنجا که تخلیهٔ روده و ادرار اغلب به طور هم زمان اتفاق میافتد، معقول است که در ابتدا پسرتان را هم برای مدفوع و هم ادرار بنشانید، تا بیاموزد که جای هر دوی آنها در لگن توالت است. همچنین با این کار، وقتی میخواهید کودکتان روی روند اصلی استفاده از دستشویی تمرکز کند، دیگر حواس او با سرگرمی پاشیدن ادرار و یادگیری هدفگیری آن منحرف نخواهد شد.
لازم نیست که او بیش از حد روی توالت بنشیند یا حواسش به فعالیتهای دیگر منحرف شود، پس نهایتاً ۱۵ دقیقه نشستن کافی است. همچنین تماشای تلویزیون یا استفاده از دیگر نمایشگرها هنگام نشستن روی توالت نیز، اغلب یکی از موانع اصلی برای کودکان در آموزش و یادگیری این مهارت است.
وقتی رفتن به دستشویی و نشستن روی توالت برای پسرتان راحت شد، میتواند وضعیت ایستاده را اگر دلش خواست امتحان کند. یادتان باشد هیچ دلیلی برای عجله کردن در این مورد وجود ندارد. او میتواند تا هر زمان که خواست به ادرار در حالت نشسته ادامه بدهد.
اگر کودک دوست دارد ایستاده ادرار کردن را امتحان کند، میتوانید بگذارید پسرتان همراه پدرش به دستشویی برود تا او را در حین ادرار در حالت ایستاده تماشا کند. وقتی به نظر رسید که پسرتان این موضوع را درک کرده است، بگذارید آن را امتحان کند. اگر به نظر میرسد تمایلی ندارد با پدرش به دستشویی برود، برای تمرین هدفگیری میتوانید چند قطعه غلات از نوع حلقهای مثل کورنفلکس را در آب توالت بیندازید. در مدتی که فرزندتان هدفگیری را یاد میگیرد، احتمالاً چند باری مجبور به تمیز کردن کثیفی اطراف توالت خواهید شد، یادتان باشد دعوایش نکنید!
زمانی را برای برهنه بودن کنار بگذارید
هیچ چیز مثل مدتی برهنه بودن بدون شلوار و پوشک به کودک نوپای شما در تشخیص زمان نیاز به توالت کمک نمیکند. وقتی بازی میکند، لگن او را در ناحیهای نزدیک و قابل دسترس قرار دهید و او را تشویق کنید که در فواصل منظم روی آن بنشیند.
البته اگر پسرتان قصد دارد برهنه بازی کند، باید برای خیس شدن زمین آمادگی داشته باشید. میتوانید کودک را در جایی که مرطوب شدن آن زیاد ایرادی نداشته باشد به بازی بگذارید یا روی فرشها پلاستیک بکشید.
مراقب علائمی که نشان میدهد باید دستشویی کند، مثل چسباندن پاهایش به یکدیگر یا بالا و پایین پریدن درجا باشید و از این نشانهها استفاده کنید تا به او بگویید که زمان نشستن روی لگن است. شما میتوانید این کار را در چند روز متوالی، غروبها که تمام اعضای خانواده کنار هم هستند یا فقط در آخر هفتهها انجام دهید. هرچه فرزندتان زمانی بیشتری را بدون پوشک بگذراند، زودتر استفاده از لگن را یاد میگیرد.
پیروزیها را جشن بگیرید
فرزندتان بدون شک چند تا حادثه شامل کثیف کردن شلوار خود یا اطراف توالت را خواهد داشت، اما بالاخره موفق به ریختن مقداری از ادرار در لگن خواهد شد. این لحظه را با هیاهو جشن بگیرید. این برداشت را که او به نقطهٔ عطف مهمی رسیده است تقویت کنید. برای این کار یکی از امتیازات «بچههای بزرگ» مانند تماشای یک فیلم جدید یا مدت بیشتری ماندن در پارک را به او پاداش بدهید.
اما سعی کنید از هر بار رفتن به دستشویی مسئلهٔ بزرگی نسازید، وگرنه کودک زیر فشار آن همه نگاه خیره و توجه دقیق، احساس عصبی بودن و ناراحتی خواهد کرد.
اگر در ابتدا موفق نشد، دوباره و دوباره تلاش کنید
مثل هر مهارت دیگری، هرچه بیشتر از توالت استفاده کند، در آن مهارت بیشتری خواهد داشت. اما کارهایی هست که میتوانید برای راحتتر شدن استفاده از توالت برای کودک، انجام دهید:
- به کودکتان لباسهای گشاد و مناسب بپوشانید که بتواند خودش به راحتی دربیاورد یا لباس زیرهایی یک سایز بزرگتر از خودش بخرید.
- اگر کودک هنوز در یادگیری استفاده از توالت مشکل دارد، بیش از حد واکنش نشان ندهید و او را تنبیه نکنید. هیچ چیز به اندازهٔ سرزنش کودک به خاطر یک مورد کثیف کردن شلوار، آموزش استفاده از توالت را مختل نمیکند.
- اگر کلافه شدهاید، به خود یادآوری کنید که پرخاش به کودک برای خیس کردن شلوارش میتواند به معنای چند ماه پوشک عوض کردن بیشتر باشد.
- به یاد داشته باشید، یادگیری استفاده از توالت تفاوت چندانی با یادگیری نحوهٔ دوچرخهسواری ندارد و اتفاقات مختلف و خرابکاریها بخشی ناگزیر از روند یادگیری هستند. حتی برای بچههایی که ماهها با موفقیت از توالت استفاده کردهاند، گهگاه پیش میآید که در حینی که مجذوب فعالیتی شدهاند، خود را کثیف کنند.
- اگر پیشرفت زیادی نمیبینید یا اگر شما یا فرزندتان سرخورده و کلافه شدهاید، هیچ ایرادی ندارد که از آموزش استفاده از توالت زنگ تفریحی بگیرید و چند هفته دوباره امتحان کنید.
ضریب سرگرمی را بالا ببرید
اگر به آموزش این مهارت کمی زرق و برق اضافه کنید، احتمالاً انگیزهٔ کودکتان حفظ میشود. برای این کار میتوانید:
- کمی رنگ غذای آبی داخل لگن بریزید. کودک از اینکه چگونه توانسته رنگ آب را سبز کند، شگفتزده میشود.
- چند تا از کتابهای مورد علاقهاش را در قفسهٔ کنار توالت بگذارید تا هر وقت لازم شد دستشویی برود به آنها نگاه کند.
- حتی بهتر این است که شما برایش کتاب بخوانید، البته اگر حواسش را پرت نمیکند.
- شاید خوشش بیاید که دستمال توالت را به اشکال مختلف برش دهد و از آنها برای تمرین هدفگیری هنگام ادرار استفاده کند.
- اگر فرزندتان علاقهٔ خود را به یادگیری استفاده از توالت از دست داده است، اما تا میانههای آموزش پیش رفتهاید، میتوانید جایزه دادن را در نظر بگیرید.
- یکی از روشهای مؤثر، استفاده از برچسب و تقویم برای ثبت موفقیتهای اوست. به این ترتیب که هر بار به توالت میرود، یک برچسب میگیرد که میتواند روی صفحهٔ یک تقویم دیواری بچسباند. تماشای زیاد شدن برچسبها، انگیزهٔ او را حفظ خواهد کرد.
- اگر خود برچسبها هیجان کافی ایجاد نمیکنند، میتوانید بگویید که وقتی به اندازهٔ کافی برچسب جمع کرد یا اگر برای مثلاً سه روز متوالی خودش را خیس نکرد، پاداشی مانند یک اسباببازی برایش میخرید. یادتان باشد این مورد شامل خشک ماندن طی شب تا صبح نمیشود و فقط مخصوص روز است، چون در شروع، خشک ماندن طی شب برای بچهها راحت نیست!
آموزش شبانه را شروع کنید
پس از اینکه فرزندتان توانست تمام طول روزها را خشک بماند، میتوانید شروع به تدوین برنامهای برای شبها کنید. برای این کار تا زمانی که او بتواند در طول روز به شکل مطمئنی از لگن استفاده کند صبر کنید، سپس شروع به بررسی پوشک او در صبح و بعد از چرت روزانه کنید تا ببینید که آیا خشک است یا نه. بسیاری از کودکان طی شش ماه پس از یادگیری استفاده از توالت، دیگر در طول چرت زدن بعدازظهر نیز خشک میمانند.
یادگیری شبانه بیشتر زمان میبرد، زیرا بیشتر به این ارتباط دارد که آیا بدن کودک میتواند ادرار را برای مدت طولانی در خود نگه دارد یا نه. ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد تا بدن کودکتان به اندازهای بالغ شود که بتواند شبها خشک بماند و این کاملاً نرمال است. طبق آمار موجود، ۱۰ درصد از کودکان هفت ساله و ۵ درصد از کودکان ۱۰ ساله هنوز ممکن است بستر خود را خیس کنند.
اگر کودک میخواهد خوابیدن بدون پوشک را امتحان کند، اجازهٔی آن را بدهید. اگر بعد از چند شب از این آزمایش، مشخص شد که کودک آماده نیست که خشک بماند، او را به شیوهای بدون سرزنش و بدون قضاوت کردن به پوشک برگردانید. به فرزندتان بگویید که بدنش برای این مرحلهٔ بعدی هنوز کاملاً آماده نیست و به او اطمینان دهید که به زودی به اندازهٔ کافی بزرگ خواهد شد تا دوباره امتحان کند.
اگر کودکتان سه شب از پنج شب را خشک میماند، احتمالاً ایرادی ندارد که سیاست «تمام وقت با لباس زیر» را رسمی کنید. اگر کودکتان هر شب ساعت هشت یا ۹ شب میخوابد، شما میتوانید با کم کردن از نوشیدن مایعات در ساعت شش عصر شروع کنید. همچنین با بردن او به دستشویی قبل از خواب یا بیدار کردن او برای رفتن به دستشویی قبل از رفتن خودتان به رختخواب، به تلاشهای او برای خشک ماندن کمک کنید. اگر مدت بیشتری طول کشید تا فرزندتان بتواند در طول شب خشک بماند هم اصلاً نگران نباشید، حوادث شبانه تا اوایل سالههای دبستان نرمال تلقی میشوند.
پوشک را جا بیندازید
وقتی فرزندتان برای خداحافظی کامل از پوشک آماده شد، به موفقیت بزرگی دست یافته است. این موضوع را اعلام کنید و غرور او از این دستاورد را تحریک کنید. برای این منظور اجازه دهید که خودش پوشکهای باقیمانده را به خانوادهای با بچههای کوچکتر بدهد یا میتوانید همراه او پایکوبی کنید و بالا و پایین بپرید و آن را رقص «پایان پوشک» بنامید.