نقاط عطف رشد: آموزش توالت و دستشویی رفتن کودک دو ساله
مهارت دستشویی رفتن هم یکی از نقاط عطف رشد برای کودک شماست. اما به یک کودک دو ساله چقدر می‌توان دستشویی رفتن را یاد داد و چه انتظاری باید از او داشت، یا در مورد دستشویی رفتن باید چه چیزی را در چه زمانی از کودکتان انتظار داشته باشید؟ در این مطلب با درک یک کودک دو ساله از دستشویی رفتن و آموزش مراحل استفاده از توالت در دو سالگی آشنا شوید.
سن شروع استفاده از توالت برای کودک چه زمانی است؟
هیچ سن قطعی و مشخصی که زمان ایده‌آلی برای از پوشک گرفتن و شروع آموزش استفاده از توالت باشد وجود ندارد. بیشتر بچه‌ها مهارت‌های فیزیکی و ذهنی لازم برای این کار را خیلی زود و در ۱۸ تا ۲۴ ماهگی پیدا می‌کنند و بعضی از بچه‌ها هم تا سه سالگی یا چهار سالگی آماده نیستند. پسرها اغلب اندکی دیرتر از دخترها برای استفاده از دستشویی آماده می‌شوند. به همین شکل، بعضی از بچه‌ها طی چند روز به آن تسلط می‌یابند، درحالی‌که برای برخی دیگر می‌تواند یک سال یا بیشتر طول بکشد.
اما علت گستردگی بازه‌ٔ سنی تسلط روی این مهارت چیست؟ پاسخ زمان‌بندی است. بعضی از والدین معتقدند اگر از دو سالگی شروع کنید، در سه سالگی تمام می‌شود و اگر از سه سالگی شروع کنید، در چهار سالگی تمام می‌شود. برای بیشتر بچه‌ها، آموزش استفاده از توالت سه تا شش ماه طول می‌کشد، هرچند اگر زمان‌بندی درستی داشته باشید ممکن است آن‌قدر هم طول نکشد.
برخی والدین هم می‌گویند اگر زمانی که بچه‌ها آماده هستند شروع کنید، ممکن است فقط یک ماه طول بکشد، ولی اگر متوجه علائم آمادگی کودک نمانید، می‌تواند شش ماه یا بیشتر هم طول بکشد.
علائم آمادگی کودک برای دستشویی رفتن چیست؟
آماده بودن از لحاظ فیزیکی و ذهنی تنها عامل دخیل در این مسئله نیست و داشتن انگیزه نیز مهم است. چند نشانه وجود دارد که حاکی از آمادگی کودک شما برای آموزش استفاده از توالت است:
- کودک می‌تواند ادرارش را نگه دارد و حداقل برای دو ساعت خشک بماند. این نشان می‌دهد که عضلات مثانه برای نگه داشتن ادرار به قدر کافی رشد کرده‌اند.
- کودک شما علامت‌های فیزیکی نیاز به دستشویی را تشخیص می‌دهد و می‌داند باید قبل از اینکه خودش را خیس کند بر اساس آنها اقدام کند.
- کودک شما می‌تواند لباس‌هایش را به تنهایی بالا و پایین بکشد. اگر نمی‌تواند دکمه‌هایش را باز کند، به او لباس سرهمی نپوشانید.
- فرزند شما به مستقل شدن تمایل دارد و به تقلید کردن از عادت‌های مرتبط با دستشویی رفتن دیگران علاقه نشان می‌دهد.
چطور آموزش دستشویی رفتن را شروع کنید؟
برای آموزش توالت رفتن یک کودک دو ساله چطور و از کجا شروع کنید؟ نکات زیر به شما کمک خواهد کرد تا آموزش دستشویی رفتن را به شکل درستی شروع کنید:
زمان‌بندی خوبی داشته باشید: اگر زمانی شروع کنید که در خانه همه چیز نسبتاً آرام و روی روال است، احتمال بیشتری هست که در آموزش استفاده از توالت موفق باشید. مثلاً شما نمی‌توانید یک هفته قبل از رفتن به سفرتان آموزش توالت رفتن را شروع کنید و انتظار داشته باشید کودکتان در سفر هم به راحتی دستشویی برود! یا منطقی به نظر می‌رسد که آموزش را چند ماه قبل از رفتن فرزندتان به جایی مثل مهدکودک شروع کنید.
اجازه بدهید رئیس باشد: اما کودکان دو ساله به مخالفت گرایش دارند و هرچه آن «دستور کار» نه چندان پنهان شما را بیشتر حس کنند تمایل کمتری برای همکاری با آن دارند. بنابراین فوریت پایان آموزش توالت را فراموش کنید و در مورد کل موضوع به شکل سرسری رفتار کنید. در واقع بگذارید فرزندتان این تجربه را «از آن خود کند» و خودش آن را بخواهد.
در خرید لگن از او کمک بخواهید: وظیفه‌ٔ شما به عنوان والد این است که آموزش توالت رفتن را تا حد ممکن به شکلی عادی و دور از تهدید برگزار کنید. همیشه رویکردی آرام و مثبت نسبت به آن داشته باشید و کودکتان را تشویق کنید تا به لگن خود عادت کند. بگذارید در فروشگاه به انتخاب لگن کمک کند، سپس اجازه دهید با آن بازی کند، به داخلش نگاه کند یا عروسکش را روی آن بنشاند. همچنین به خاطر داشته باشید که بسیاری از بچه‌ها مدفوع کردن در لگن را راحت‌تر یاد می‌گیرند. کودک شما ممکن است قبل از این که بتواند از لگن برای دفع ادرار استفاده کند، نحوه‌ٔ استفاده از آن برای مدفوع کردن را به خوبی یاد بگیرد. دلیلش هم این است که به تعویق انداختن دفع ادرار برای او دشوارتر است.
کم‌کم میزان تمایلش را بسنجید: سپس از او سؤال کنید که آیا می‌خواهد روی آن بنشیند؛ ابتدا با لباس، تا بتواند به نشیمن آن عادت کند ولی اگر نمی‌خواهد این کار را بکند هم اصرار نکنید. یادتان باشد تا این سن فرزندتان احتمالاً بارها شما و همسرتان را در حال استفاده از توالت دیده است. الگوهای زندگی، یعنی شما و همسرتان پیچیدگی و ترسناکی چیزهای جدید را از میان می‌برند، بنابراین ایرادی ندارد اگر او در این مرحله فقط به تماشای شما در حین استفاده از مراحل توالت رفتن علاقه دارد. تماشای کودک هم به این معنا نیست که او جزئیات را ببیند یا باعث ایجاد هر نوع شک و تردید یا ترس در شما برای دیدن اندام خصوصی‌تان توسط کودک شود. منظور از نگاه کردن کودک، ایجاد دیدی کلی از روند دستشویی رفتن است، پس سعی کنید به این اتفاق به شکلی منطقی و با دید والدینی آگاه نگاه کنید و درگیری فکری غیرضروری برای خودتان ایجاد نکنید.
ساده توضیح دهید: نحوه‌ٔ استفاده از لگن را با کلمات ساده توضیح دهید. مثلاً بگویید: «این لگن برای اینه که وقتی آماده شدی دیگه پوشک نپوشی توی این جیش و پوپو کنی». از هر کلمه‌ای که راحت هستید برای ادرار و مدفوع استفاده کنید، اما مطمئن شوید که او آنها را می‌فهمد.
بگذارید مراحل را بفهمد: پس از حدود یک هفته که در طول آن به او اجازه دادید با لباس روی لگن بنشیند تا با آن آشنا شود، شروع به خالی کردن محتویات پوشکش در لگن یا از لگن توی توالت مخصوص کودک کنید. به این ترتیب او می‌بیند که چه چیزی قرار است در آن ریخته شود.
دستشویی رفتن را وارد بخشی از برنامهٔ روزانه کنید: وقتی کودکتان مایل به استفاده از لگن شد، آن را بخشی از برنامهٔ روتین او کنید. با نشاندن او روی لگن درست بعد از صبحانه یا قبل از حمام شروع کنید و سپس دفعات این کار را به تدریج از یک بار در روز به چند بار در روز افزایش دهید.
تحسینش کنید: او را به خاطر موفقیتش تحسین کنید و در مقابل تلاش‌های ناموفق یا خرابکاری‌ها با آرامش و مهربانی رفتار کنید. اگر لباسش را کثیف کرد، فقط ناحیه یا لباس کثیف‌شده را به شکلی خونسرد و طبیعی تمیز کنید.
علائم نیاز به دستشویی را بشناسید: گوش به زنگ تغییرات در حالت بدن یا حالت چهره‌ٔ کودک که حاکی از نیاز به دستشویی رفتن است باشید. برای مثال، اگر به فاق پوشکش دست می‌زند و این پا و آن پا می‌کند، نشانه‌ٔ کافی است تا با ملایمت به او در مورد لگنش یادآوری کنید.
برای خالی کردن لگن عجله نکنید: بچه‌ها ادرار و مدفوع را به عنوان امتدادی از بدن خود می‌بینند. آنها ممکن است مجذوب و مفتخر به چیزی باشند که در لگن باقی می‌گذارند.
خونسرد بمانید: مراقب باشید کودک خود را تحت فشار قرار ندهید و اصطلاحاً غر نزنید. بچه‌ها هم مثل بزرگ‌ترها، وقتی کسی مدام به آنها غر می‌زند بسیار کمتر پذیرا هستند تا وقتی که احساس می‌کنند خودشان مسئول و رئیس هستند.
پوشک شورتی را جایگزین کنید: هنگامی که کودکتان دیگر به طور مرتب از لگن استفاده می‌کند، به تدریج شورت آموزشی یا پوشک شورتی را در طول روز جایگزین پوشک کنید.
از روند رشد بچه‌ها آگاه باشید: برای بیشتر بچه‌ها موفقیت در خشک ماندن در طول چرت روز و خواب شب نیاز به زمان بیشتری دارد. بدن بسیاری از بچه‌ها تا چند سال دیگر قادر به خشک ماندن در طول شب نیست.
اگر کودک شما هنوز آماده‌ٔ برداشتن قدم‌های بعدی نیست نگران نباشید. وقتی آماده‌ٔ آموختن این مهارت‌های جدید «بچه‌های بزرگ» باشد و نه یک روز زودتر، این کار را خواهد کرد.
مطالب آموزش توالت رفتن به دخترها و آموزش توالت رفتن پسرها را ببینید.
مراقب چه چیزهایی باشید؟
اگر می‌بینید که از پیشرفت کودک در یادگیری استفاده از لگن عصبانی یا سرخورده شده‌اید، یا اگر به نظر می‌رسد فرزندتان در برابر آموزش مقاومت می‌کند، این را علامتی از نیاز هر دوی شما به زنگ تفریح تلقی کنید. فشار بیش از حد برای انجام این کار می‌تواند همه چیز را خراب کند، بنابراین منتظر بمانید تا دوباره صبوری خود را بازیابید و کودکتان نسبت به این اتفاق پذیراتر به نظر برسد. این ممکن است چند روز یا حتی چند ماه طول بکشد. اگر این کار را نکنید و مبارزه و کشمکش را انتخاب کنید، به ناچار شکست خواهید خورد. آموزش توالت رفتن فقط با همکاری داوطلبانه‌ٔ کودکتان قابل دستیابی است.
به علاوه، اگر به نظر می‌رسد کودکتان تمایلی به استفاده از لگن ندارد یا دچار یبوست می‌شود، آموزش را متوقف کنید. همچنین کودک شما ممکن است دچار یبوست باشد اگر یکی از علائم زیر را داشته باشد که لازم است در صورت مشاهده‌ٔ هر یک از این علائم، با پزشکش در مورد یبوست کودک صحبت کنید:
- دفعات دفع کمی، یعنی کمتر از سه بار در هفته دارد.
- تکه‌های مدفوعش خیلی بزرگ یا مدفوع سفت یا ساچمه‌ای شبیه سنگریزه دفع می‌کند.
- در دفع مشکل دارد.
انکوپرزیس یا نگه داشتن مدفوع، یکی دیگر از مشکلات مرتبط با یبوست و آموزش توالت است. این مورد در پسران بیشتر از دختران دیده می‌شود و اغلب با اسهال اشتباه گرفته می‌شود. اگر گمان می‌کنید کودک شما مدفوع خود را نگه می‌دارد، با پزشک او صحبت کنید.
همچنین برای رفع مشکل سلامت فرزندتان ابتدا با تغییر دادن رژیم غذایی او و نوشاندن مایعات زیاد شروع کنید. موز برای سفت کردن مدفوع مفید است، درحالی‌که، آلو بخارا و دیگر میوه‌ها برای شل شدن مدفوع مفید است. سپس دوباره آموزش توالت را امتحان کنید.
