پیشگیری از بارداری با کلاهک دهانه رحم

کلاهک دهانه رحم یا کاپ دهانه رحم نوعی ابزار پیشگیری از بارداری است که با ایجاد مانع، از ورود اسپرم به رحم جلوگیری کرده و احتمال بارداری ناخواسته را کاهش می‌دهد. بکار بردن این وسیله به عنوان یکی از روش های جلوگیری از بارداری زمانی موثرتر است که همراه با اسپرم‌کش استفاده شود و پرای پیشگیری از عوارض ناخواسته نکات بهداشتی به هنگام استفاده از آن رعایت شود.

�در این مطلب با پیشگیری از بارداری با کلاهک دهانه رحم، شیوه استفاده و نکات مهم به هنگام استفاده از آن آشنا می‌شوید.

کلاهک دهانه رحم چیست؟

کلاهک دهانه رحم یک کاپ سیلیکونی یا پلاستیکی کوچک است که قبل از رابطه جنسی به منظور پیشگیری از بارداری ناخواسته در واژن قرار داده می‌شود. کاری که این وسیله انجام می‌دهد این است که دهانه رحم را می‌پوشاند تا اسپرم نتواند از آن عبور کرده و به تخمک برسد. وقتی کلاهک را در دهانه رحم قرار می‌دهید مکشی ایجاد می‌شود که آن را در جای خود نگه می‌دارد. این ابزار پیشگیری از بارداری توسط پزشک تجویز می‌شود و در سه اندازه مختلف موجود است. برای اثربخشی بهتر باید اندازه مناسب آن را تهیه کنید که تشخیص آن نیز با پزشک است.

چگونه کاپ دهانه رحم مانع بارداری می شود؟

کلاهک، دهانه یا ورودی رحم را مسدود می‌کند و با جلوگیری از ورود اسپرم به رحم مانع بارداری می‌شود. به بسیاری از افراد به کاپ دهانه رحم اسپرم کش اعمال می‌کنند تا اسپرم‌هایی را که ممکن است در اطراف آن باشند از بین ببرد. اسپرم کش ماده‌ای شیمیایی است که اسپرم را بی‌حرکت می‌کند یا از بین می‌برد. با این کار یک محافظت بیشتری برای جلوگیری از بارداری ایجاد می‌شود.

کلاهک دهانه رحم در اندازه‌های مختلفی وجود دارد. پزشک کمک می‌کند که سایز مناسب را پیدا کنید تا اطمینان حاصل شود که در طول رابطه جنسی در جای خود باقی می‌ماند.

کلاهک دهانه رحم چقدر در پیشگیری از بارداری موثر است؟

مثل سایر روش‌های پیشگیری از بارداری، کاپ دهانه رحم در پیشگیری از بارداری تنها زمانی موثر است که درست استفاده شود. اگر دستورالعمل‌ها را دنبال نکنید یا هر بار که رابطه جنسی دارید از آن استفاده نکنید، شانس باردار شدن شما را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، کلاهک باید کل دهانه رحم را به شکل محکمی بپوشاند. اگر سایز کلاهک مناسب نباشد، اثربخشی آن کاهش می‌یابد.

همچنین در صورتی که سابقه زایمان طبیعی داشته باشید، کلاهک تاثیر کمتری دارد. دلیلش این است که واژن و دهانه رحم در هنگام زایمان کشیده می‌شوند و ممکن است کلاهک به هنگام قرارگیری به اندازه کافی محکم نباشد. کلاهک در زنانی که زایمان نکرده‌اند حدود 86 درصد و در زنانی که زایمان طبیعی داشته‌اند حدود 71 درصد موثر است. کلاهک‌ دهانه رحم به اندازه سایر روش‌های کنترل بارداری مانند چسب‌ ضدبارداری حاوی استروژن، حلقه‌، قرص‌ یا دستگاه داخل رحمی (IUD) در جلوگیری از بارداری موثر نیست.

کدام سایز کلاهک دهانه رحم مناسب است؟

از آنجایی که کلاهک دهانه رحم اندازه‌های مختلفی دارد، ضروری است که پزشک سایز شما را تعیین کند. کلاهک‌ها معمولاً سه سایز کوچک، متوسط یا بزرگ دارند. برخی تغییرات بدنی می‌توانند روی اندازه کلاهک مناسب شما تاثیر بگذارد. برای مثال، اگر زایمان طبیعی یا سقط جنین داشته باشید سایز کلاهک تغییر می‌کند. به خاطر داشته باشید که کلاهک دهانه رحم فقط زمانی در جلوگیری از بارداری موثر است که درست استفاده شود. سایز نامناسب می‌تواند منجر به بارداری ناخواسته شود.

نحوه استفاده از کلاهک دهانه رحم برای جلوگیری از بارداری

ممکن است برای وارد کردن کلاهک دهانه رحم به تمرین نیاز داشته باشید. از پزشکتان بخواهید که بار اول در وارد کردن کلاهک به شما کمک کند یا اینکه دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی را دنبال کنید. کلاهک باید کاملاً کل دهانه رحم را بپوشاند.

قبل از هر بار استفاده، کلاهک را از نظر وجود سوراخ یا آسیب‌های دیگری که ممکن است به اسپرم اجازه عبور بدهد بررسی کنید. اگر کاپ آسیب دیده است، از آن استفاده نکنید. می‌توانید کاپ دهانه رحم را تا شش ساعت قبل از رابطه جنسی وارد واژن کنید.

برای وارد کردن کلاهک دهانه رحم برای جلوگیری از حاملگی:

• دست‌هایتان را بشویید.
• اسپرم‌کش را روی کلاهک در ناحیه کاسه‌ای شکل و قسمت صاف لبه بمالید.
• در موقعیت راحتی قرار بگیرید، لبه‌های فرج را با یک دست جدا کنید و با دست دیگر کلاهک را بگذارید. می‌توانید یک پا را روی صندلی بگذارید.
•  کلاهک را فشار دهید تا جمع شود و آن را به داخل واژن بلغزانید طوری که دسته آن رو به پایین باشد.
• مطمئن شوید که کلاهک دهانه رحم را می‌پوشاند. می‌توانید محل قرارگیری کلاهک را با وارد کردن انگشت خود به واژن بررسی کنید.

خارج کردن کاپ دهانه رحم

کلاهک دهانه رحم را حداقل شش ساعت پس از رابطه جنسی روی دهانه رحم باقی بگذارید. برای برداشتن آن:

• دست‌هایتان را بشویید.
• در موقعیت راحتی قرار بگیرید.
• از انگشتان خود برای پیدا کردن دسته کلاهک استفاده کنید.
• قسمت گنبدی شکل کاپ را به سمت بالا فشار دهید تا فشار مکش رها شود.
• کلاهک را با انگشتی که در دسته آن قلاب کرده‌اید به سمت پایین و بیرون بکشید.

در نهایت کلاهک را با آب گرم و صابون ملایم بشویید. بگذارید کاملاً خشک شود و سپس آن را داخل ظرفی که در بسته‌بندی است قرار دهید.

زمان خروج کلاهک دهانه رحم

کلاهک دهانه رحم را باید حداقل شش ساعت پس از آخرین رابطه جنسی در جای خود باقی بگذارید. این ابزار پیشگیری از بارداری مجموعاً نباید بیش از 48 ساعت در دهانه رحم باقی بماند. اگر از اسپرم کش همراه کلاهک استفاده می‌کنید، باید اسپرم کش را در هر بار رابطه جنسی به آن بمالید.

نکات بهداشتی هنگام استفاده از کلاهک دهانه رحم

کاپ دهانه رحم می‌تواند تا دو سال قابل استفاده باشد. باید آن را بعد از هر بار استفاده به خوبی تمیز کنید و از لحاظ علائم ساییدگی به دقت بررسی کنید. برای مراقبت بهتر به هنگام استفاده از کلاهک دهانه رحم به رعایت نکات زیر توجه کنید:

• کلاهک را فقط با صابون ملایم و آب گرم بشویید.
• آن را در معرض هوا خشک کنید.
• از چیزی غیر از اسپرم کش روی کلاهک استفاده نکنید، از جمله روان‌کننده‌هایی که در حین رابطه جنسی استفاده می‌شوند.
• کلاهک را در ظرف مخصوص آن و به دور از گرما و سرمای شدید نگهداری کنید.
• کلاهک را با آب پر کنید تا از نبود سوراخ یا ترک مطمئن شوید.

آیا استفاده از کلاهک دهانه رحم درد دارد؟

خیر، کلاهک‌ نباید دردی ایجاد کند. اگر کلاهک باعث درد می‌شود، ممکن است سایز مناسبتان را استفاده نکرده‌اید یا اینکه نیاز باشد که از روش دیگری برای جلوگیری از حاملگی استفاده کنید. از پزشکتان بخواهید به شما نشان دهد که چطور کلاهک را به درستی وارد واژن کنید تا مطمئن شوید که جای‌گذاری نامناسب علت این درد نیست.

مزایای استفاده از  کلاهک دهانه رحم

همانند سایر روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده از کلاهک دهانه رحم برای برخی از زنان راحت‌تر از سایر ابزار پیشگیری از بارداری است. برخی از مزایای استفاده از کاپ دهانه رحم عبارتند از:

• کوچکی، مقرون به صرفه‌بودن و قابلیت استفاده مجدد 
• عدم احساس این وسیله توسط شریک جنسی
• امکان بارداری بلافاصله از قطع استفاده از آن
• فاقد هورمون

معایب استفاده از کلاهک دهانه رحم

کاپ دهانه رحم نیاز به استفاده مداوم و درست در هر بار رابطه جنسی دارد. کلاهک‌ها ممکن است در حین رابطه جنسی از جای خود جدا شوند، به خصوص اگر سایز درست انتخاب نشود یا اینکه درست جای‌گذاری نشده باشد. سایر معایب آن عبارتند از:

• تحریک واژن در برخی از زنان
• خارج کردن آن ظرف 48 ساعت
• عدم ایجاد محافظت در برابر بیماری های مقاربتی (STI) 

علاوه بر این، در برخی موارد لازم است که پزشک مجدداً سایز کلاهک را تعیین کند. این شرایط عبارتند از:

• هر بار بارداری با زایمان طبیعی 
• سقط جنین القایی یا ناخواسته
• جراحی لگن
• کاهش یا افزایش وزن قابل توجه

خطرات استفاده از کلاهک دهانه رحم چیست؟

استفاده از کاپ دهانه رحم ممکن است ریسک ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش دهد، از جمله:

• عفونت‌های مثانه و مجاری ادراری
• التهاب دهانه رحم (سرویسیت)
• سندرم شوک سمی (TSS)

برداشتن کلاهک پس از 48 ساعت برای کاهش خطر ابتلا به سندرم شوک سمی مهم است. همچنین، اگر در طول دوره قاعدگی خود از کلاهک دهانه رحم استفاده کنید، می‌توانید به سندرم شوک سمی مبتلا شوید. اگر نمی‌توانید کلاهک دهانه رحم را خارج کنید، به پزشک مراجعه کنید تا آن را بردارد.

عوارض ثانویه به دلیل استفاده از کلاهک دهانه رحم غیر معمول است، اما باید با پزشک خود در مورد خطرات استفاده از آن صحبت کنید.

چه کسانی نباید از کلاهک دهانه رحم استفاده کنند؟

اگر سابقه بیماری‌های زیر را دارید، کلاهک دهانه رحم ممکن است برای شما مناسب نباشد:

• انواع خاصی از ناهنجاری‌های مشاهده شده در تست پاپ اسمیر
• سرویسیت یا التهاب دهانه رحم
• بیماری التهابی لگن (PID)
• عفونت‌های دستگاه تناسلی
• سندرم شوک سمی (TSS)

همچنین نباید از کلاهک استفاده کنید اگر:

• شکل دهانه رحم شما غیرعادی است.
• روی دهانه رحم یا واژن خود جراحی داشته‌اید.
• با وارد کردن انگشتان خود در واژن راحت نیستید.
• به سیلیکون یا اسپرم کش حساسیت دارید.
• در دوره قاعدگی به سرمی‌برید.

کلاهک دهانه رحم بهتر است یا دیافراگم؟

انتخاب روش کنترل بارداری یک انتخاب شخصی است. کلاهک‌ و دیافراگم هر دو روش‌هایی از پیشگیری از بارداری هستند که با ایجاد مانع فیزیکی و مسدود کردن دهانه رحم از بارداری جلوگیری می‌کنند. برای محافظت بیشتر می‌توانید از اسپرم کش با هر دو ابزار استفاده کنید. برخی از تفاوت‌های کلاهک دهانه رحم و دیافراگم عبارتند از:

• وارد کردن و برداشتن دیافراگم ممکن است کمی آسان‌تر باشد.
• کلاهک کوچک‌تر است.
• کلاهک را می‌توانید مدت طولانی‌تری از دیافراگم در داخل واژن باقی بگذارید.

پزشک می‌تواند به شما کمک کند بر اساس ترجیحات خود بین کلاهک دهانه رحم و دیافراگم تصمیم بگیرید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر از کلاهک دهانه رحم برای کنترل بارداری استفاده می‌کنید و علائم زیر را تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید:

• درد لگن یا شکم
• ترشحات بدبو از واژن
• متورم شدن فرج، خارش‌ یا قرمزی این ناحیه (فرج بخش خارجی یا قابل مشاهده اندام تناسلی است)
• درد یا ناراحتی در واژن 

همچنین اگر در خارج کردن آن با مشکل روبرو شدید حتماً به پزشک مراجعه کنید. چرا که همانطور که گفته شد در موارد نادر، کلاهک‌های دهانه رحم می‌توانند در ایجاد سندرم شوک سمی نقش داشته باشند. علائم این سندرم عبارتند از:

• تب
• بثورات پوستی به شکل کهیر
• اسهال یا استفراغ
• علائم شبه آنفولانزا
• سرگیجه و احساس ضعف

بنابر آنچه گفته شد کلاهک دهانه رحم نوعی روش ضدبارداری با ایجاد مانع است که برخی زنان برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند. این ابزار زمانی بهترین عملکرد را دارد که با ژل یا کرم اسپرم کش استفاده شود. اگر علاقه‌مند به استفاده از آن برای پیشگیری از بارداری هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک باید سایز شما را مشخص کند تا مطمئن شوید که کل دهانه رحم را به شکل محکمی می‌پوشاند. 

او می‌تواند نحوه وارد کردن و برداشتن کاپ دهانه رحم را نیز به شما آموزش دهد. دستورالعمل‌های موجود در بسته‌بندی را دنبال کرده و ظرف 48 ساعت پس از رابطه جنسی آن را بردارید. باقی‌ماندن آن برای بیش از 48 ساعت خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها و سندرم خطرناک شوک سمی را به همراه دارد.