قاعدگی دردناک یا دیسمنوره چیست؟

درصد زیادی از زنان دردهای شدید و غیرمعمولی در روزهای قاعدگی تجربه می‌کنند. گاهی اوقات شدت درد به قدری زیاد است که زندگی روزمره زنان را مختل کرده و آنها را مجبور به مصرف انواع داروها برای تسکین درد می‌کند. در حالیکه درد پریود کاملاً طبیعی است اما در مواردی نشان از بیماری زمینه‌ای از جمله عفونت‌های زنانه است. اما چه زمانی درد قاعدگی غیر طبیعی به شمار می‌آید؟

�در این مطلب با قاعدگی دردناک یا دیسمنوره، علت، انواع و راه‌های درمان آن آشنا می‌شوید.

دیسمنوره چیست؟

دیسمنوره اصطلاح علمی برای توصیف یکی از انواع اختلالات قاعدگی به شکل پریودهای دردناک یا دل درد به هنگام پریود است. علاوه بر گرفتگی عضلات شکمی، ممکن است علائم دیگری مانند حالت تهوع، خستگی و اسهال نیز وجود داشته باشد. معمولاً دردهای قاعدگی یک روز قبل یا در روز شروع پریود، شروع می شوند و در بیشتر زنان، علائم پس از حدود دو یا سه روز کاهش می‌یابد.

دردهای خفیف تا متوسط قاعدگی طبیعی هستند. اما دردی که برخی زنان در طول پریود دارند آنقدر شدید است که زندگی روزمره را مختل می‌کند و آنها را از انجام کارهایی که دوست دارند باز می‌دارد. دارو و سایر درمان‌ها می‌توانند به رفع مشکل پریود دردناک کمک کنند.

انواع دیسمنوره

قاعدگی دردناک یکی از علت‌های بی نظمی قاعدگی است که زندگی زنان را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و در مواقعی از داشتن فعالیت‌های روزمره باز‌ می‌دارد. این اختلال خود به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شود. در ادامه با انواع دیسمنوره و تفاوت آن‌ها آشنا خواهید شد.

دیسمنوره اولیه

دیسمنوره اولیه نام دردهای قاعدگی است که با هر بار پریود ایجاد می‌شوند. درد معمولاً یک یا دو روز قبل از شروع قاعدگی یا با شروع خونریزی آغاز می‌شود. این درد ممکن است خفیف تا شدید و در قسمت پایین شکم، کمر یا ران‌ها باشد و معمولاً در عرض دو یا سه روز فروکش می‌کند. این نوع، شایع‌ترین نوع دیسمنوره است.

دیسمنوره ثانویه

اگر بیماری یا عفونت در اندام‌های تناسلی دلیل پریودهای دردناک است، دیسمنوره ثانویه نامیده می‌شود. درد ناشی از دیسمنوره ثانویه معمولاً زودتر از قاعدگی شروع می‌شود و بیشتر از دردهای معمولی پریود طول می‌کشد. به عنوان مثال، ممکن است چندین روز قبل از پریود دچار این دردها شوید و درد ممکن است تا پایان کامل خونریزی پریود ادامه یابد. این نوع معمولاً در بین زنان کمتر شایع است.

علت اصلی پریودهای دردناک چیست؟

دردهای قاعدگی زمانی اتفاق می‌افتد که یک ماده شیمیایی به نام پروستاگلاندین رحم را منقبض می‌کند. در طول قاعدگی، سطح پروستاگلاندین بالاتر است، به این معنی که رحم شدیدتر منقبض می‌شود. این همان دردهای شکمی است که احساس می‌کنید. انقباضات به ریختن دیواره رحم، یعنی خون و بافتی که در طول قاعدگی از واژن خارج می‌شود، کمک می‌کنند. سطح پروستاگلاندین درست قبل از شروع قاعدگی افزایش می‌یابد و پس از شروع خونریزی، سطح این ماده کاهش می‌یابد و به همین دلیل است که دردهای قاعدگی پس از چند روز کمتر می‌شود.

علائم قاعدگی دردناک چیست؟

اگر پریودهای دردناکی دارید، ممکن است علائم زیر را احساس کنید:

• درد ضربان‌دار و تیرکشنده در شکم که ممکن است گاهی شدید باشد.
• احساس فشار در شکم 
• درد در باسن، قسمت تحتانی کمر و قسمت داخلی ران
• سایر علائم مانند حالت تهوع، سرگیجه و سردرد

در بیشتر موارد، درد از 24 تا 48 ساعت قبل از پریود شروع می‌شود و در عرض 48 ساعت پس از شروع قاعدگی کاهش می‌یابد.

آیا داشتن دردهای قاعدگی طبیعی است؟

داشتن مقداری درد در دوران قاعدگی طبیعی است. حدود 60 درصد از زنان در طول دوره قاعدگی خود گرفتگی‌های شکمی خفیفی دارند. حدود 5٪ تا 15٪ از زنان درد پریود را گزارش می‌کنند که آنقدر شدید است که بر فعالیت‌های روزانه آنها تاثیر می‌گذارد. در بیشتر موارد، با افزایش سن، قاعدگی‌های دردناک کمتر دردناک می‌شوند. همچنین در برخی زنان با سابقه زایمان دردها نیز بهبود پیدا می‌کنند.

چگونه دیسمنوره ثانویه باعث دردهای قاعدگی می‌شود؟

درد قاعدگی ناشی از دیسمنوره ثانویه در نتیجه عارضه‌ای است که بر اندام‌های تناسلی تاثیر می‌گذارد. عارضه‌هایی که می‌توانند باعث گرفتگی عضلات شوند عبارت‌اند از:

• آندومتریوز: آندومتریوز وضعیتی است که در آن بافت پوشش‌دهنده دیوار داخلی رحم یا آندومتر خارج از رحم رشد می‌کند. 
• آدنومیوز: وضعیتی که در آن بافت پوشش داخلی رحم به عضله رحم نفوذ می‌کند. این وضعیت می‌تواند باعث شود رحم بسیار بزرگ‌تر از حالت طبیعی باشد و خونریزی و درد غیرطبیعی نیز ایجاد می‌کند.
• فیبروم‌: توده‌های غیرسرطانی در داخل، خارج یا دیواره‌های رحم.
• بیماری التهابی لگن (PID): عفونت ناشی از باکتری که از رحم شروع می‌شود و می‌تواند به سایر اندام‌های سیستم تناسلی گسترش یابد. بیماری التهابی لگن می‌تواند باعث درد در شکم یا درد هنگام رابطه جنسی شود.
• تنگی دهانه رحم: وضعیتی که در آن دهانه رحم به دلیل جراحی، درمان یا بیماری دیگری باریک می‌شود.
• بیماری‌‌های مادرزادی: عارضه‌های مادرزادی خاصی می‌توانند باعث قاعدگی دردناک شوند،‌ از جمله رحمی با شکل غیرعادی یا سایر عارضه‌هایی که بر تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ تاثیر می‌گذارند.

چه کسانی بیشتر در معرض دیسمنوره هستند؟

گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که زنان را بیشتر در معرض این نوع از اختلالات قاعدگی قرار می‌دهد. تغییرات در سبک زندگی زنان از جمله مواردی است که احتمال بروز دردهای شدید قاعدگی را می‌تواند افزایش دهد. به طور کلی احتمال داشتن قاعدگی‌های دردناک در شرایط زیر بیشتر است:

• شروع اولین قاعدگی قبل از 12 سالگی 
• سنین کمتر از 20 سال
• قاعدگی سنگین است یا بیش از هفت روز طول می‌کشد.
• استعمال سیگار 
• سابقه دیسمنوره در مادر 

آیا پریودهای دردناک می‌توانند عوارضی داشته باشند؟

دردهای قاعدگی معمولاً به جز مختل کردن زندگی روزمره عوارضی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر یک بیماری باعث قاعدگی دردناک شود، ممکن است عوارضی ایجاد کند. به طور مثال، عارضه‌ای مانند آندومتریوز یا بیماری التهابی لگن می‌توانند منجر به ناباروری یا حاملگی خارج رحمی شوند. به همین دلیل مهم است که به یک پزشک مراجعه کنید تا مشخص شود که آیا درد پریود علت زمینه‌ای دارد یا خیر.

تشخیص درد قاعدگی طبیعی و دیسمنوره

چنانچه دردهای قاعدگی شدید یا غیرعادی دارید یا اگر این دردها بیش از سه روز طول می‌کشد، باید به پزشک مراجعه کنید. دردهای قاعدگی اولیه و ثانویه هر دو قابل درمان هستند، بنابراین مراجعه به پزشک و تشخیص هر چه زودتر مهم است. پزشک ابتدا از شما می‌خواهد علائم و جزئیات مربوط به دوره‌های قاعدگی خود را توضیح دهید. گاهی اوقات با انجام معاینه لگن و نمونه‌گیری از ترشحات واژن می‌توان به وجود علت زمینه‌ای پی برد. اگر نتایج معاینه و آزمایشات نشان از علت زمینه‌ای نباشد ابتلا به دیسمنوره اولیه تشخیص داده می‌شود.

با این حال، تصویربرداری و سایر آزمایش‌های تشخیصی به پزشک این امکان را می‌دهد که ارزیابی بهتری از رحم و سایر اندام‌های تناسلی انجام شود. آزمایشات تکمیلی شامل سونوگرافی، لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی خواهد بود. اگر این آزمایش‌ها نشان دهد یک عارضه پزشکی باعث قاعدگی دردناک شده است، پزشک درباره درمان با شما صحبت خواهد کرد.

چگونه می‌توان دردهای قاعدگی را تسکین داد؟

در اغلب اوقات مسکن‌هایی به نام داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) اولین درمان پیشنهادی برای دیسمنوره هستند. این گروه شامل داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن است که می‌توان از داروخانه تهیه کرد. این دسته از داروها با کاهش میزان پروستاگلاندین‌ها در بدن درد را کاهش می‌دهند و بهتر است به محض شروع دل‌درد مصرف کنید. 

اگر نمی‌توانید داروهای ضد التهابی مصرف کنید، می‌توانید مسکن دیگری مانند استامینوفن بخورید. پزشک همچنین ممکن است روش‌های ضدبارداری هورمونی را به عنوان یک درمان پیشنهاد کند. زنانی که از داروهای هورمونی استفاده می‌کنند، درد قاعدگی کمتری دارند.

علاوه بر این برای کاهش دردهای قاعدگی توصیه می‌شود که: 

• پد گرمایی یا کیسه آب گرم در قسمت پایین کمر یا شکم در هنگام بروز دردهای قاعدگی قرار دهید.
• استراحت بیشتر داشته باشید.
• از مصرف کافئین پرهیز کنید.
• از کشیدن سیگار و نوشیدن الکل اجتناب کنید.
• کمر و شکم را ماساژ دهید.
• ورزش منظم داشته باشید. زنانی که ورزش می‌کنند معمولاً درد قاعدگی کمتری دارند.

اگر آزمایش نشان دهد که شما به دیسمنوره ثانویه مبتلا هستید، پزشک در مورد درمان بیماری که باعث درد شما می‌شود صحبت خواهد کرد. درمان ممکن است به معنای مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی، انواع دیگر داروها یا جراحی باشد.

چه نوع درمان‌های جایگزینی به کاهش دردهای پریود کمک می‌کند؟

زنانی که پریودهای دردناکی دارند اغلب سعی می‌کنند راه‌های طبیعی برای مقابله با درد پیدا کنند. مطالعات روی روش‌های طب جایگزین یا طب مکمل نتایج قطعی نداشته است اما برخی از روش‌های طبیعی برای تسکین درد پریود عبارتند از:

• یوگا
• طب سوزنی و طب فشاری
• تمرینات تنفسی
• خوردن غذاهای ضد التهابی مانند سبزیجات دارای برگ سبز، زنجبیل و آجیل و نوشیدن چای سبز.
• مصرف مکمل‌هایی مانند ویتامین دی یا منیزیم که ممکن است به کاهش التهاب کمک کنند.

چه زمانی باید در مورد دردهای قاعدگی به پزشک مراجعه کرد؟

اگر قاعدگی‌های دردناکی دارید که شما را از انجام وظایف عادی‌تان باز می‌دارد، به پزشک مراجعه کنید. دردهای خفیف طبیعی است. اما گرفتگی شکمی و درد شدیدی که شما را از رفتن به مدرسه یا محل کار باز می‌دارد ممکن است به این معنا باشد که نیاز به درمان دارید. ثبت تاریخ و علائم قاعدگی‌ و روزهایی که درد در آنها شدیدتر است به پزشک در تشخیص دیسمنوره کمک می‌کند. اگر علائم دیگری مانند سردرد یا خونریزی شدید داشتید، آنها را نیز یادداشت کنید.

بنابر آنچه که گفته شد دیسمنوره قاعدگی‌‌های بسیار دردناک است که با درد معمول دوران پریود متفاوت است. دردهای جزئی در دوران قاعدگی طبیعی است. اما اگر پریودهای بسیار دردناکی دارید لازم نیست که رنج ببرید و درد را تحمل کنید. راه‌هایی وجود دارد که دردهای قاعدگی را کمتر می‌کنند. حتماً در مورد پریودهای دردناک به پزشک خود بگویید تا بتواند به شما کمک کند.