الیگومنوره چیست؟

چرخه قاعدگی ممکن است به دلایل زیادی نامنظم باشد و در بسیاری از موارد خطرناک نیست. با این حال، در برخی شرایط فواصل قاعدگی برای مدت زمان زیادی طولانی می شود. الیگومنوره یکی از انواع اختلالات قاعدگی است که به عنوان افزایش فاصله بین پریودها تعریف می‌شود. در اغلب موارد عدم تعادل هورمونی عامل الیگومنوره است، اما پزشک می‌تواند دلیل قطعی را تشخیص دهد.

الیگومنوره یکی از دلایل بی نظمی قاعدگی است و در این مطلب با علائم، علت و راه‌‌های درمان آن آشنا می‌شوید.

الیگومنوره چیست؟

قاعدگی طبیعی هر 28 روز اتفاق می‌افتد و از چهار تا هفت روز طول می‌کشد. به طور کلی  سیکل‌های قاعدگی می تواند از 21 تا 35 روز متغیر باشد و همچنان طبیعی تلقی شود. معمولاً تعداد روزهای حد فاصل پریودها یکسان است یا فقط یکی دو روز کمتر یا بیشتر از معمول است. در صورت الیگومنوره، قاعدگی غیرقابل پیش‌بینی است. در این شرایط، ممکن است طول چرخه به بیش از 35 روز برسد و به جای داشتن قاعدگی در هرماه، شش تا هشت بار در طول یکسال پریود شوید.

تفاوت بین الیگومنوره و آمنوره چیست؟

الیگومنوره و آمنوره هر دو اختلال قاعدگی محسوب می‌شوند. آمنوره به معنای قطع قاعدگی است در حالی که الیگومنوره به کاهش تعداد و افزایش فواصل دو قاعدگی اشاره دارد. به عبارت دیگر در آمنوره، برای چندین ماه قاعدگی ندارید. در صورتی که در الیگومنوره، عادت ماهانه می‌شوید، اما پریودتان همیشه طبق برنامه نیست و به خاطر زیاد شدن فواصل دو قاعدگی کمتر از 12 بار در سال پریود می‌شوید.

علائم الیگومنوره

تاخیر در پریود شایع‌ترین علامت اولیگومنوره است، اما بسته به اینکه چه چیزی باعث غیرقابل پیش بینی بودن قاعدگی می‌شود ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنید. علائم اولیگومنوره عبارتند از:

• آکنه
• سردرد
• گرگرفتگی
• درد شکمی
• ترشحات واژینال
• تاری دید
• رشد بیش از حد موهای زائد در صورت و بدن 

علت الیگومنوره 

در اغلب موارد بیماری‌هایی که باعث عدم تعادل هورمونی در بدن می‌شوند، عامل وقفه در پریودها هستند. هر چرخه قاعدگی توسط عملکرد هورمون‌ها در بدن تنظیم می‌شوند. وقتی این هورمون‌ها در تعادل باشند، چرخه قاعدگی قابل پیش‌بینی‌تر است. برعکس، نامتعادل بودن هورمون‌ها می‌تواند در نظم پریود اختلال ایجاد کند. عفونت‌ها و ناهنجاری‌های ساختاری در اندام‌های تناسلی نیز می‌توانند نظم این سیکل را مختل کنند. برخی از شایع ترین علت های این اختلال  عبارتند از:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک: این سندرم باعث می‌شود بدن شما هورمون‌های زیادی به نام آندروژن (مثلاً تستوسترون) تولید کند که می‌توانند تخمک‌گذاری را مختل کند.
• تومورهای آندروژن‌ساز: تومورهایی که روی تخمدان و غدد فوق کلیوی تشکیل می‌شوند می‌توانند آندروژن‌هایی آزاد کنند که چرخه قاعدگی شما را مختل می‌کند.
• سندرم کوشینگ: در این سندرم بدن مقدار بیش از حدی هورمون کورتیزول تولید می‌کند. این وضعیت می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی شود که بر چرخه قاعدگی تاثیر می‌گذارد.
• پرولاکتینوما: پرولاکتینوما توموری است که باعث می‌شود غده هیپوفیز مقدار بیش از حدی هورمون پرولاکتین و مقدار کمتر از نرمالی هورمون‌های جنسی مورد نیاز برای قاعدگی طبیعی مانند استروژن را بسازد.
• نارسایی اولیه تخمدان: در نارسایی اولیه تخمدان، تخمدان‌ها زودتر از زمان مورد انتظار تولید تخمک را متوقف می‌کنند. تولید هورمون استروژن را که برای قاعدگی منظم مورد نیاز است نیز متوقف می‌شود.
• پرکاری تیروئید:  تیروئید پرکار غده هیپوفیز را تحریک می‌کند تا پرولاکتین بیش از حد و استروژن کمتر از میزان طبیعی ترشح کند.
• هایپرپلازی مادرزادی آدرنال: این عارضه مادرزادی باعث می‌شود غدد فوق کلیوی آنزیم‌های کافی برای تولید هورمون‌های لازم جهت قاعدگی را تولید نکنند.
• بیماری التهابی لگن (PID): عفونت‌های مقاربتی درمان نشده (STIs) می‌توانند منجر به بیماری التهابی لگن شوند. عفونت و التهاب ناشی از این بیماری نیز می‌تواند چرخه قاعدگی شما را مختل کند.
• سندرم آشرمن یا چسبندگی آندومتر: بافت اسکار روی رحم یا دهانه رحم که اغلب در طول عمل جراحی زنان، مانند اتساع و کورتاژ است ایجاد می‌شود جریان طبیعی قاعدگی را مختل می‌کند.
• دیابت
• اختلالات خوردن: مشکلاتی مانند بی‌اشتهایی و پرخوری عصبی، همچنین پرخوری در دوره‌های کوتاه می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی شود. این وضعیت می‌تواند از پریود جلوگیری ‌کند یا آن را به تاخیر بیندازد.
• فعالیت بدنی شدید: ورزش شدید می‌تواند بدن را تحت فشار قرار دهد و نظم سیکل قاعدگی را بهم بریزد.
• مصرف برخی داروها مانند قرص‌های ضدبارداری حاوی هورمون، داروهای ضد روان‌پریشی یا آنتی سایکوتیک و داروهای ضد صرع

روش‌های تشخیص الیگومنوره 

پزشک با بررسی سوابق و تاریخچه دوره‌های قاعدگی‌تان الیگومنوره را تشخیص داده و علت آن را شناسایی می‌کند. برخی از اقدامات تشخیص برای پی بردن به علت این نوع اختلال قاعدگی عبارتند از: 

بررسی سوابق پزشکی و دوره‌های قاعدگی

وقتی به مطب پزشک می‌روید برای پاسخگویی به سوالات جزئی در مورد بی‌نظمی پریودتان، از جمله تعداد روزهای بین پریودها باید آماده باشید. این اطلاعات را حداقل به مدت دو ماه پیگیری کنید و در دفترچه‌ای یادداشت کنید. پزشک می‌خواهد بداند که بین پریودها چند روز فاصله است، پریودها چقدر سنگین است و سوالاتی از این قبیل را از شما خواهد پرسید. 

چنانچه یکی از اعضای خانواده مبتلا به عارضه‌ای باشد که باعث الیگومنوره شده باشد، مثلاً سندرم تخمدان پلی کیستیک، پزشک نخست به بررسی این احتمال می‌پردازد.  همچنین پزشک ممکن است در مورد رژیم غذایی، نوع ورزش و مصرف داروها از شما سوال کند تا متوجه شود که آیا ممکن است سبک زندگی شما عامل پریودهای نامنظم‌تان شده باشد یا خیر. داشتن رابطه جنسی محافظت نشده و احتمال ابتلا به عفونت آمیزشی به عنوان عامل بی‌نظمی پریود نیز یکی از مواردی است که در معاینه ارزیابی خواهد شد. 

انجام معاینات بالینی

پزشک در طول معاینه به دقت صورت، گردن، سینه‌ها و شکم را بررسی می‌کند تا نشانه‌هایی از بیماری‌هایی را که باعث الیگومنوره می‌شوند، پیدا کند. انجام معاینات رکتوواژینال برای بررسی وجود توده غیرطبیعی، بررسی واژن و دهانه رحم از نظر داشتن علائم خونریزی، التهاب یا بافت اسکار و گرفتن نمونه از دهانه رحم برای بررسی عفونت نیز جزئی از روند معاینه است. آزمایش شود.

آزمایشات تصویربرداری‌

انواع روش‌های تشخیصی تصویری از جمله سی‌تی اسکن، سونوگرافی لگن و شکم برای بررسی علائم التهاب و سندرم تخمدان پلی کیستیک و ام آر آی برای تشخیص برخی بیماری‌ها از جمله پرولاکتینوما به درخواست پزشک انجام می‌شوند. 

آزمایشات خون 

آزمایش خون می‌تواند به پزشک کمک کند تا با بررسی سطح هورمون‌ها و قند خون به تشخیص علت زمینه‌ای بپردازد. اندازه‌گیری سطح هورمون محرک تیروئید (TSH)، هورمون محرک فولیکول (FSH)، هورمون لوتئینیزه کننده (LH)، پرولاکتین، آزمایش 17 پروکسی هیدروژن (17-OHP) و HbA1c از جمله آزمایشات تشخیصی هستند.

درمان الیگومنوره 

درمان الیگومنوره به علت آن بستگی دارد و روش‌های درمانی معمول عبارتند از:

• هورمون درمانی: اگر الیگومنوره ناشی از عدم تعادل هورمونی باشد، پزشک ممکن است قرص‌های ضدبارداری یا سایر درمان‌های هورمونی را تجویز کند.
• جراحی: پزشک ممکن است تومورهایی را که آندروژن اضافی تولید می‌کنند، با جراحی خارج کند.
• تغییر در سبک زندگی: اگر کمبود مواد مغذی یا فعالیت فیزیکی شدید عامل ایجاد الیگومنوره باشد، ممکن است لازم به اصلاح سبک زندگی از طریق بهبود رژیم غذایی و فعالیت بدنی باشد.

چه زمانی باید برای الیگومنوره به پزشک مراجعه کنم؟

اگر طول چرخه قاعدگی بیش از 35 روز است لازم است که حتما توسط پزشک ویزیت شوید. توجه داشته باشید که باید پریودهای خود را با استفاده از تقویم یا یک اپلیکیشن پیگیری و ثبت کنید تا بتوانید به راحتی به سؤالات پزشک در مورد نظم پریود پاسخ دهید تا مشخص شود که چه چیزی برای شما عادی و غیرعادی محسوب می‌شود. بدین منظور لازم است که روزهای دقیق شروع و پایان پریود، شدت خونریزی و هر گونه علائمی که قبل از قاعدگی، در طول قاعدگی و بعد از آن را تجربه می‌کنید یادداشت کنید. همچنین اگر قصد بارداری دارید حتماً پزشک را در جریان تصمیم‌تان بگذارید تا اگر لازم باشد اقدامات درمانی صورت گیرد.

طبق آنچه که گفته شد الیگومنوره به خودی خود یک مشکل جدی نیست. با این حال، مهم است که بدانید دلیل آن چیست، چراکه عدم پیگیری و نادیده‌گرفتن علائم ممکن است منجر به بروز عوارض ثانویه شود. همان‌طور که بیماری التهابی لگن و سندرم تخمدان پلی کیستیک در صورت درمان نشدن می‌توانند منجر به ناباروری شوند. اگر به طور مرتب بیش از 35 روز یکبار پریود می‌شوید حتما به متخصص زنان مراجعه کنید. تاخیر در قاعدگی طبیعی نیست و مهم است که عامل مشکل را شناسایی کنید تا از عوارض ثانویه طولانی‌مدت جلوگیری کنید.